Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
okazjipowiększanozasóbempirycznychdowodówzwiązanychzmechanizmem
widzeniabarw.Botaknaprawdę,jakpodajeA.Cole(1994),zasadadziałania
okaiwidzeniabarwprzebiegatak,gdy„światłopadanasiatkówkę,gdzieab-
sorbowanejestprzezkomórkipręcikoweiczopkowe(nazwanetakzewzględu
naichkształt).Komórkitepoprzeznerwwzrokowyprzekazująsygnałybezpo-
średniodoośrodkawzrokuznajdującegosięwtylnejczęścimózgu;zatemko-
lornaprawdępowstaje»wumyślepatrzącego«.Trzytypyczopkówreagująna
czerwone,niebieskieizielonedługościfal,sązatemodpowiedzialnezapercep-
cjękolorówwdzień.Wpółmrokuzadanieprzejmująpręciki,bardziejczułena
faleniebieskozielone,atymsamymdokładnieodróżniająceświatłoodcienia”.
[A.Cole,1994,s.6].
Zatemwidzeniebarwnejestowielebardziejskomplikowaneniżpierwotnie
sądzono.Dotakichzjawisknależyniewątpliwienegatywnyobraznastępczy.
Zjawiskotomożnastwierdzićprzypomocynajprostszychprzyrządówbadają-
cych„złudzeniabarwne”.Gdybędziemywpatrywalisięwczerwonekoło,ana-
stępniespojrzymynajasnoszaryprostokąt,toprawdopodobniezobaczymyna
nimzielonekoło–doznanietonosinazwęnegatywnegoobrazunastępczego,
ponieważzieleńjestbarwądopełniającączerwień.
Wśródbudowanychmodeliwizualnych,mającychnaceluzobrazowaniepo-
wstawaniabarwnazasadzierozszczepienia„widmasłonecznego”,donajbardziej
znanychnależykołobarw(kołobarwGoethego,wyznaczoneprzezparybarw
dopełniających:żółty–błękitny,żółtoczerwony–błękitnoczerwonyorazczerwony
izielony).Kolorydopełniająceznajdująsięwkolenaprzemianlegle(koloryna-
przemianległe).Wspomnianezjawiskopowidoku–żezieleńwywołujeobrazna-
stępnyczerwieni,iodwrotnie–wykryłiopisałJ.W.Goethe[A.Cole,1994,s.36].
Owebarwydopełniająceokreślanesątakżeprzezmalarzyjako„kontrastu-
jącetemperaturowo”.Wyodrębnieniebarwciepłych,zimnychineutralnychbądź
obojętnychnastąpiłoowielewiekówwcześniej,niżNewtontworzyłswojąteorię
barw.Parybarwdopełniającychtworzątakzwanykontrastwspółczesny.
Cieńrzucanyprzezchromatyczneświatłonapowierzchnięsłabooświetlonąświa-
tłemachromatycznymmażywezabarwieniewkolorzedopełniającymdobarwy
światłachromatycznego.Omawianezjawiskowykorzystaliwcałejpełnimala-
rzeimpresjoniści.Zjawiskokontrastuwspółczesnegowystępujewprzypadku
odmiennychjakościbarwnych.Kontrastmożetakżedotyczyćinnejwłaściwości
barw,amianowiciejasności.Malarzeówkontrastokreślająjakowalorlubkon-
trastwalorowy.Zjawiskonatężeniajasnościbyłowykorzystywanewmalarstwie
odczasówsztukipierwotnej.Podobniezjawiskowalorudotyczynasyceniabarw
względemsiebie[E.R.Hilgard,1972,s.339–341].
Odmianąkontrastuwspółczesnegojestkontrastgraniczny,występującynastykudwupłasz-
czyznbarwnych.Zjawiskotopoleganatym,żejaśniejszapłaszczyznanastykuzciemniejszą–
27
