Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(zwierzętamówią)lubfikcjaprawdopodobnapołączonaztypizacją18.Bajkaezo-
powaopróczplanudosłownego,niespójnegolubniedookreślonegoposiadatakże
plandrugi-paraboliczny,uniwersalny,doktóregoodsyłająrelacjemiędzyele-
mentami19;całośćmafunkcjędydaktyczną.Należyzaznaczyć,żeobecnośćmora-
łu,potocznieuznawanazacechękonstytutywnątakrozumianejbajki,jestwedług
Abramowskiejjedyniefakultatywna,awierszowaformapodawcza-obocznawo-
becprozatorskiej20.Baśńnatomiast,wprzeciwieństwiedobajki,definiowanajest
przezukładzdarzeń(Waksmund,Wróblewska),zktórychnajważniejszejestprze-
zwyciężeniepojawiającegosięnapoczątkunieszczęścia(Propp,Jolles),determi-
nujeonobowiemfunkcjękonsolacyjną,dominującąwtymgatunku(Jolles,Bet-
telheim,Tolkien).Dalej,baśńbywaopisywanaprzezrodzajfikcji-występowanie
oczywistejcudowności,czylitakiejodmianyfantastyki,któraharmonijnieprze-
nikasięzelementamiprawdopodobnymi(Jolles,Caillois)21.Zarównowbajce,jak
iwbaśniwyróżnićmożnapododmiany:wpierwszejtematyczne(polityczna,filo-
zoficzna,obyczajowa)22,wdrugiej(zaViolettąWróblewską)kompozycyjne(baśń
właściwa-jednowątkowa,synkretyczna-zbliżonadopowieści,wielowątkowa,
nawiązującatakżedoniebaśniowychtradycjigatunkowychorazcyklbaśniowy)23.
Oczywiściezbieżnośćnazwwdyskursiefolklorystycznymiliteraturoznaw-
czymniejestprzypadkowa.Odpowiednikiembajkizwierzęcejopisywanejprzez
folklorystów24bywawliteraturzenarodowejbajkaezopowa25;bajcemagicznejod-
powiadanatomiastbaśń26.Zewzględunazależnośćmiędzytymidwomaobiegami
RyszardWaksmundwyróżnił(literackie)baśnifolklorystyczneorazniefolklory-
18ZtegoteżwzględuJaninaAbramowskaodrzucaterminnbajkazwierzęca”
.Zob.J.Abramow-
ska,Polskabajkaezopowa.Poznań,WydawnictwoNaukoweUAM1991,s.11-12.
19Tamże,s.38.
20Tamże,s.84.
21Zob.R.Waksmund,Baśń.Hasłow:SłownikliteraturypolskiejXXwieku.Red.A.Brodzka
iin.Wrocław,ZakładNarodowyim.Ossolińskich1992,s.91;V
.Wróblewska,Przemianygatunkowe
polskiejbaśniliterackiej,dz.cyt.,s.22;W
.Propp,Morfologiabajkimagicznej,dz.cyt.,s.91;A.Jolles,
Prosteformy.Baśń.Przeł.R.Handke.nPrzeglądHumanistyczny”1965,nr5,s.77-79;J.R.R.Tolkien,
Obaśniach.W:DrzewoiliśćorazMythopoeia.WstępCh.Tolkien.Przeł.J.Kokot,M.Obarski,K.So-
kołowski.Poznań,WydawnictwoZyskiS-ka1994,s.19-22;B.Bettelheim,Cudowneipożyteczne,dz.
cyt.,T.1.,s.70,89-90;R.Caillois,Odbaśnidoscience-fiction,dz.cyt.,s.40.
22J.Abramowska,Polskabajkaezopowa,dz.cyt.,s.86.
23V
.Wróblewska,Przemianygatunkowepolskiejbaśni,dz.cyt.,s.7-8.
24MariaWójcickapodjęłasiępróbyopisustrukturybajkizwierzęcejparalelnejwobectej,której
wobecbajkimagicznejpodjąłsięPropp.Zob.tejże,Strukturatekstubajkizwierzęcej.Wzb.:Bajka
zwierzęcawtradycjiludowejiliterackiej.Red.A.Mianecki,V
.Wróblewska.Toruń,Wydawnictwo
NaukoweUMK2011.
25Zob.M.Golias,Bajkaklasyczna.Hasłow:Słownikrodzajówigatunkówliterackich.Red.
G.Gazda,S.Tynecka-Makowska.Kraków,Universitas2006,s.57-58.
26Zob.J.Ługowska,Ludowabajkamagicznajakotworzywoliteratury.Wrocław,ZakładNaro-
dowyim.Ossolińskich1981,s.12;V
.Wróblewska,Przemianygatunkowepolskiejbaśni,dz.cyt.,s.20.
27
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
