Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
styczne-tradycyjneinowoczesne27.Otożsamościgatunkudecydujewięcpo-
wtarzalnośćwliteraturzeniewątkówimotywówznanychzludowychutworów,
astrukturyopisanejprzezWładimiraProppa,którąbaśń(literacka)dzielizbajką
magiczną(folklorystyczną).Strukturataopierasięwnajogólniejszymzarysiena
przejściuodbraku(nieszczęścia)dojegoprzezwyciężenia(szczęścia);wypełnia
ją31funkcji(działań)podejmowanychprzezbohaterówreprezentującychjedną
zsiedmiukategorii28.
Przytakimrozróżnieniu,jakzauważyłaJaninaAbramowska,polskieliteratu-
roznawstwozyskujeparęterminówipojęćparalelnychwobecrosyjskich(basnia-
skazka),niemieckich(Fabel-Märchen),angielskich(fable-fairytale)czyfran-
cuskich(fable-contedefeés),coniewątpliwieułatwiawymianęmyślinaukowej,
aprzynajmniej-pracetranslatorskie29.Praktykajednak-nietylkotacodzienna,
nieprofesjonalna,aletakżeliteraturoznawcza,specjalistyczna-burzyszczegółowe
rozróżnieniainiszczyniuanseterminologiczne.Wielubadaczy(zarównofolklo-
rystów,jakiliteraturoznawców)używaterminunbaśńludowa”jużtojakosyno-
nimudlabajkimagicznej,jużtojakoterminudlaliterackoopracowanychwąt-
kówfolklorystycznych30.Zdrugiejstronyproblemównastręczahomonimiabajki
wdyskursieliteraturoznawczym.Popularneokreślenietymmianemutworówad-
27Zob.R.Waksmund,Baśń,dz.cyt.,s.93-94.TemupodziałowiodpowiadaklasyfikacjaViolet-
tyWróblewskiej,którarozróżniabaśniludoweorazbaśniliterackie,awśródtych:tradycyjneinowo-
czesne;zob.tejże,Przemianygatunkowepolskiejbaśni,dz.cyt.,s.16.
28Zob.W
.Propp,Morfologiabajkimagicznej,dz.cyt.,s.28-62oraz75-76.
29J.Abramowska,Polskabajkaezopowa,dz.cyt.,s.10-11.Naproblemytranslatologicznezwią-
zanezterminologiązwracałuwagęchoćbyJ.M.Kasjan(zob.J.Honti,Światbajki.Wybrał,przełożył
ioprac.J.M.Kasjan.nLiteraturaLudowa”1983,nr1,s.43,przypis).PrzedstawionaprzezAbramow-
skąwizjaterminologicznejjednoznacznościbajkiwinnychjęzykachdalekajestjednakodrzeczywi-
stości.Angielskiterminnaoznaczeniebaśnijesttłumaczeniemzfrancuskiego,adotegoodnosisię
zarównodotwórczościliterackiej,jakiludowej(zob.J.Zipes,WhenDreamsCameTrue,Classical
FairyTalesandTheirTradition.NowyJork,Londyn,Routledge2007,s.14-15;FolkloreandFairy
Tale.Hasłow:TheOxfordCompaniontoFairyTales.TheWesternFairyTalesTraditionfromMedieval
toModern.Red.J.Zipes.NowyJork,OxfordUniversityPress2000,s.167).Anglojęzycznibada-
czebaśniibajkimuszązmierzyćsięzodmiennościąceltyckiegoiśrodkowoeuropejskiegofolkloru
(próżnowszakszukaćwróżekwCzerwonymKapturkuczyJasiuiMałgosi),comaterminologiczne
reperkusje,stądstosowanieobokfairytalezapożyczeniazniemieckiegoMärchenczywondertale
(zob.:L.Dégh,A.Vázsonyi,MagicforSales:MärchenandLegendinTVAdvertisement.nFabula”
1979,T.20;FairyTalesasWaysofKnowing.EssaysonMärcheninPsychology,SocietyandLiterature.
Red.M.M.Metzner,K.Mommsen.Bern,PeterLangAG1981;J.Zipes,WhenDreamsCameTrue,
dz.cyt.,s.3).Por.V
.Wróblewska,Przemianygatunkowepolskiejbaśni,dz.cyt.,s.14-15.
30Zob.J.M.Kasjan[notatłumacza].W:J.Honti,Światbajki,dz.cyt.,s.43orazJ.Ługowska,Lu-
dowabajkamagiczna,dz.cyt.,s.31-33.V
.Wróblewska,Przemianygatunkowejpolskiejbajki,dz.cyt.,
s.24-34;W
.Kostecka,Baśńpostmodernistyczna:przeobrażeniagatunku.Intertekstualnegryztrady-
cjąliteracką.Warszawa,WydawnictwoSBP2014,s.103-108.
28
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
