Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PawełMecner:Podstawoweparametrysyntaktyczne…
21
WhentheJewssettledinGermanyinthe9thandsubsequentcenturies,they
introducedintotheirnewlyacquiredspeech,fromtheveryoutset,numerous
wordsofHebrewandRomancederivationconnectedwiththespecificJewish
wayoflife.IntheGermanelementoftheJewishspeech,peculiaritiesbeganto
cropup,too,sincetheJewsformedaculturalgroupoftheirown.
Astimewenton,thediferencesbetweenJewishandnon-Jewishspeechin
Germanybecameincreasinglymarked.WhenmanyJewsmigratedeastward,
firstwithinGermanlandsandthenintoSlavic-speakingcountriesYiddishde-
velopedalongindependentlinesintoaseparatelanguage.
Weinreich91995:59
Żydzi,osiedlającsięwNiemczechwdziewiątymwiekuorazwkolejnychstu-
leciach,włączaliodsamegopoczątkudoswojejnowonabywanejmowyliczne
wyrazypochodzeniahebrajskiegoiromańskiegozwiązanezespecyfikąkultu-
ryżydowskiej.Równieżwobrębieskładnikaniemieckiegomowyżydowskiej
zaczęłypojawiaćsięosobliwościwynikająceztego,żeŻydzitworzyliswoją
własnągrupękulturową.Wmiaręupływuczasuróżnicemiędzymowąży-
dowskąanie-żydowskąwNiemczechstawałysięcorazbardziejznaczące.
WczasiemigracjilicznejgrupyŻydównawschód,najpierwnaterenachNie-
miec,apóźniejdokrajówsłowiańskojęzycznych,jidyszstałsię,wrazznieza-
leżnymiwariantami,językiemodrębnym.
Tłum.-P.M.
Szczegółowy,współczesnystanbadańnadpochodzeniemjęzykajidyszwas-
pekcielingwistykihistorycznej,wrazzprzeglądemikrytycznądyskusjąobszer-
nejliteraturyprzedmiotuztegozakresu,zawierapracaAlexandraBeidera
(2013).
Jidyszmożnaanalizowaćzróżnychperspektywbadawczych.Najwięcejprac
obejmujezwiązkijęzykazkulturą,zagadnienialeksykalne,słowniki.Marginal-
niejidyszbyłprzedmiotemopisuwaspekcieformalno-gramatycznym.Wtym
zakresietkwiznacznalukawiedzylingwistycznej.Ogólnewprowadzeniewpro-
blematykęjęzykajidyszzawierają:EncyclopediaJudaica(22007)orazTeYIVO
EncyclopediaofJewsinEasternEurope(Hundert,red.2008).Deskryptywne
gramatykijidyszopracowalim.in.Birnbaum(1918,51988),Zaretski(1929),
Weinreich(1949,19959),Mark(1978),Katz(1987),Lockwood(1995).Kla-
sycznymdziełemzzakresuhistoriijęzykajidyszjestpracaMaxaWeinreicha
(1973).Modelegeneratywnewopisiejęzykajidyszzastosowaliwswoichpracach:
Diesing(1990,1997,2005),Geilfuss(1991),Vikner(1995).Najobszerniejszy
zbiórpracdotyczącyjęzykajidyszwobrębiepolskiejlingwistykiprzedstawiła
EwaGeller(por.m.in.1994,2001,2004).Pracetemająpodłożesocjolingwi-
styczneileksykalistyczneorazakcentujązwiązkijęzykazkulturą.
Celemniniejszegoartykułujestanalizapodstawowychparametrówsyntak-
tycznychjidysznaprzykładziewspółczesnegowariantustandardowegotekstów
zaczerpniętychznowojorskiegonForward”-סטרע11ראָ§(2013),zgodniezpoda-
