Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Człowiek
19
nowychwsiniemieckich.Robiłosięciasno,ziemiubywało.Dziadek
Dedeciusa,którymieszkałwewsiPetersgrätz/Piotrówkaibyłjejsoł-
tysem,postanowiłwrazzpięciomasynamiudaćsięnapółnoc,gdzie
ziemiabyłatańszaigdzieobiecywanonoweperspektywy.Udalisiędo
miejscowościPożdżenicapodŁodzią–tamjużzadomowiłysięlute-
rańskierodzinyniemieckie,aw1886rokuurodziłsięojciecKarla.
RodzinazestronymatkiwywodziłasięwłaśniezeSzwabii,skądniektó-
rzymieszkańcy,zachęceniobietnicami,przenieślisięnaterenypolskie,
objęteprzezPrusyporozbiorach.Alerzeczywistośćnieodpowiadała
obietnicom,częśćrodzinwróciłanastaremiejsca,aczęśćudałasię
dalej,doŁodzi,którapokongresiewiedeńskimznalazłasięwzaborze
rosyjskimigdziezaczynałsięterazwielkiruchprzemysłowy.
Dedecius,szukającwarchiwachinformacjinatentemat,dowiedział
sięnaprzykład,żezHesji–kraju,wktórymzamieszkałpowojnie–
wciąguczterechlat(1834–1838)wokoliceŁodziwywędrowałoaż
pięćsetrodzinniemieckich.WkońcuXVIIIwieku,czyliwmomen-
cieobjęciaziempolskichprzezzaborców,Łódźbyłamałąwsią,którą
skrupulatniniemieccyurzędnicydokładniepoliczyliispisali:
190mieszkańców,wtym89mężczyzn,90kobiet,11Żydów;jedenkościół
katolicki,44zagrody,11niezamieszkanychdomów,18pustychplaców,
44stodoły.Budynkipubliczne:aresztpolicyjnyzdrewna,wbardzozłym
stanie,4studniepublicznei4prywatne,jedenmłynwodnyidwaszynki,
jedenwrękachplebanii,drugiwrękachdomeny
19
.
DwadzieścialatpóźniejŁódźzaliczonajużzostaławpoczetmiast
fabrycznych;warunkigeograficzneiwodnesprzyjałyrozwojowiprze-
mysłuwłókienniczego.
WszystkotosprzyjałoszybkiemuosiedlaniusięprzybywającychzPrus,
Saksonii,Nadrenii,Czech,Alzacjiprzedsiębiorców,takichjakGeyer,
Scheibler,Biedermann,Eisert,Schweikert,Heinzel,Steinert,Kindermann,
Horak,Kohn,Poznański,którzyzbiegiemczasuzbudowalicałemnóstwo
małych,większychibardzodużychmanufakturifabryk,przyczyniając
19
SpiszaGeheimeRegistraturdesköniglichSüdpreußischenFinanz-Departements1793-1794,
t.IV,[w:]K.Dedecius,EuropejczykzŁodzi,dz.cyt.,s.17.
