Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
ROZDZIAŁ1
Botanika:wprowadzenie
zbiorowiskroślinnych,wskładktórychwchodzątysiące
organizmówjestdużobardziejskomplikowanyiwciąż
dalekiodzrozumienia.
Ekosystemysąwzględniestabilnymi,
zintegrowanymiukładamizależnymi
odorganizmówfotosyntetyzujących
Zespołyrośliniinnychorganizmówwrazześrodowiskiem
nieożywionym,wktórymżyjąnazywanesąekosyste-
mami.Ekosystemmożemyporównaćdoprzedsiębiorstwa,
któregofunkcjonowaniezależyodwspółdziałaniatwo-
rzącychgojednostek.Wprzypadkuekosystemu,jed-
nostkimającharakterprzejściowy,przyczymniektóre
znich,jakdrzewatrwająnawetkilkatysięcylat,podczas
gdyinne,jakmikroorganizmy-tylkokilkagodzinlub
minut.Mimoefemerycznościbudującychgojednostek,
ekosystemjestukłademstabilnym,choćniestatycznym.
Oznaczato,żenaprzestrzenilat,wtymsamymmiejscu
występująpodobneorganizmy,wpodobnejliczebności.
Mówiącbardziejobrazowo,pradziadkowie,aterazichpra-
wnukiwędrującytąsamąleśnąścieżką,majądużąszansę,
mimoupływulat,spotkaćnaniejtesamegatunkiroślin
izwierząt:sosnę,morwę,robinię,borówkiczynornika
łąkowego.
Ekosystemfunkcjonujejakozintegrowanacałość,
chociażwielezamieszkującychgoorganizmówkonkuruje
ojegozasoby.Wrzeczywistościwkażdymekosystemie,
każdyorganizmstanowipokarmdlainnego.Dziękitemu
energiasłonecznaprzekształconaprzezroślinywenergię
wiązańchemicznychzwiązkóworganicznychprzechodzi
kolejnoodjednegoorganizmudonastępnego.Podro-
dzeczęśćtejenergiiulegarozproszeniu,dlategoteżmó-
wimy,żeenergiaprzepływaprzezekosystem.Cowięcej,
interakcjemiędzyorganizmamizamieszkującymieko-
system,orazmiędzyorganizmamiaśrodowiskiemnieoży-
wionym,skutkująuporządkowanymobiegiempierwiast-
kówtakichjakazotifosfor.Jesttomożliwe,ponie-
ważwbudowywanewciałaorganizmówpierwiastkisą
znichpośmierciuwalnianewskutekdziałalnościgrzy-
bówibakterii,apoprzedostaniusiędoglebyponownie
wykorzystywane.Wprzepływieenergiiiobiegumaterii
wekosystemiekażdagrupaorganizmówodgrywaważną
iniepowtarzalnąrolę.Powodujeto,żeniemożnazmienić
pojedynczegoelementuekosystemubezryzykanaruszenia
delikatnejrównowagi,odktórejzależyjegostabilność.
Zaproduktywnośćekosystemówodpowiadająprzede
wszystkimorganizmyfotosyntetyzujące,czylirośliny,
glonyiniektórebakterie.Jakoszacowano,istniejemniej
więcejpółmilionagatunkówzdolnychdofotosyntezyico
najmniej20razytyleorganizmówcudzożywnych,któresą
całkowicieodnichzależne.Uzależnienietowynikaztego,
żesamożywneroślinyiinneorganizmymającechlorofil
sąwznakomitejwiększościekosystemówjedynymiorga-
nizmami,którepotrafiąwytwarzaćzprostychzwiązków
nieorganicznych,substancjeorganiczne,wtymniektóre
rzadkieaminokwasyczywitaminy.Ponadtotlen,któryjest
uwalnianydoatmosferyprzezwiększośćwspółczesnych
organizmówfotosyntetyzujących,umożliwiaistnienie
życianalądzieiwpowierzchniowychwarstwachoceanu.
Tlenjestniezbędnydowytwarzaniaenergiiwprocesach
metabolicznychuwiększościorganizmów,wtymorgani-
zmówfotosyntetyzujących.
Pojawieniesięczłowieka
Człowiekwświecieżywychorganizmówpojawiłsięsto-
sunkowoniedawno(ryc.1.11).GdybycałąhistorięZiemi
przedstawićw24-godzinnejskali,zaczynającodpółnocy,
pierwszekomórkiwciepłychmorzachpojawiłybysię
przedświtem,pierwszewielokomórkowcedługopoza-
chodziesłońca,anajwcześniejsiludzie(około2mlnlat
temu)okołopółminutyprzedpółnocą.Jednaktowłaśnie
Ryc.1.11.ZegarhistoriiżycianaZiemi
ŻyciepojawiasięstosunkowowcześniewhistoriiZiemi,gdzieśprzedgodziną6:00.Pierwszeorganizmywielokomórkowepojawiająsię
dopieroozmierzchutejdoby,arodzajHomopojawiłsiębardzopóźno-mniejniżminutęprzedpółnocą
