Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ROZDZIAŁ2
Budowamolekularnakomórekroślinnych
O
H
CH2OH
OH
H
H
H
OH
O
H
O
H
H
OH
CH2OH
H
OH
O
H
H
O
H
H
CH2OH
H
OH
H
OH
O
H
O
H
H
OH
H
CH2OH
H
O
OH
H
(a)
H
OH
.
.
OH
.
.
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
OH
.
.
OH
.
OH
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
OH
OH
.
.
.
.
OH
O
.
.
(b)
Ryc.2.5.Celuloza
(a)Celulozaprzypominaskrobię,ponieważ
składasięzmonomerówglukozyzwiązaniami1,4.
Jednakpolimercelulozywprzeciwieństwie
doskrobi,którazbudowanajestzmonomerów
alfa-glukozyskładasięzmonomerówbeta-glukozy.
(b)Cząsteczkicelulozy,zgrupowanewmikrofibry-
le,sąważnymiskładnikamistrukturalnymiścian
komórkowychroślin.Grupy--OH(niebieskie),które
wystająpoobustronachłańcuchacelulozytworzą
wiązaniawodorowe(linieprzerywane)zgrupami
--OHnasąsiednichłańcuchach,wwynikuczego
powstająmikrofibryleskładającesięzusieciowa-
nychrównoległychcząsteczekcelulozy.Porównaj
budowęcelulozyzbudowąskrobinaryc.2.4
wcałościzpodjednostekalfa-glukozy(ryc.2.4),podczas
gdycelulozaskładasięwcałościzpodjednostekbeta-
-glukozy(ryc.2.5).
Tapozornieniewielkaróżnicamagłębokiwpływna
trójwymiarowąstrukturęcząsteczekcelulozy,któresądłu-
gieinierozgałęzione.Wrezultaciecelulozajestodporna
nadziałanieenzymów,którełatworozkładająskrobię
iglikogen.Kiedycząsteczkiglukozyzostająwłączonedo
ścianykomórkowejkomórkiroślinnejwpostacicelulozy,
niesąonejużdostępnedlaroślinyjakoźródłoenergii.
Cząsteczkicelulozytworząwłóknistączęśćściany
komórkowejrośliny.Długiecząsteczkicelulozyłącząsię
wmikrofibryle,zktórychkażdaskładasięzsetekłańcu-
chówcelulozy.Wścianachkomórekroślinnych,mikro-
fibrylecelulozowesąosadzonewmatrycyzawierającej
dwainnetypyzłożonych,rozgałęzionychpolisacharydów,
amianowiciehemicelulozipektyn(patrzryc.3.29).He-
micelulozystabilizująścianękomórkowąpoprzezwiąza-
niawodorowezmikrofibrylamicelulozowymi.Pektyny
tworzą,m.in.,blaszkęśrodkową,czyliwarstwymateriału
międzykomórkowego,któryspajaścianysąsiadującychze
sobąkomórekroślinnych.Pektyny,którychjestszczególnie
dużowniektórychowocach,takichjakjabłkaiżurawina,
umożliwiajązagęszczaniedżemówiżelowaniegalaretki.
Chitynajestkolejnymważnympolisacharydembu-
dulcowym(ryc.14.5).Jestonagłównymskładnikiemścian
komórkowychgrzybóworaztwardychpowłokzewnętrz-
nych,czyliegzoszkieletów,owadówiskorupiaków,takich
jakkrabyihomary.MonomeremchitynyjestN-acety-
loglukozamina,któraskładasięzcząsteczkiglukozy
połączonejgrupązawierającąazot.
Lipidy
Lipidytotłuszczeisubstancjetłuszczopodobne.Sąoneza-
zwyczajhydrofobowe(nuciekająceodwody”)idlategosą
nierozpuszczalnewwodzie.Zazwyczajlipidysącząstecz-
kamimagazynującymienergię-zwyklewpostacitłusz-
czówlubolejóworazcząsteczkamistrukturalnymi,jak
wprzypadkufosfolipidówiwosków.Fosfolipidysąważ-
nymiskładnikamiwszystkichbłonbiologicznych.Chociaż
niektórecząsteczkilipidówsąbardzoduże,niesąone,ści-
ślemówiąc,makrocząsteczkami,ponieważniepowstają
wwynikupolimeryzacjimonomerów.
Tłuszczeiolejetotrójglicerydy,
któremagazynująenergię
Rośliny,takiejakziemniak,zwykleprzechowująwęglo-
wodanywpostaciskrobi.Jednakniektóreroślinyprze-
chowująenergięwpostaciolejów(ryc.2.6),zwłaszcza
wnasionachiowocach,jaknp.woliwkachprodukowa-
nychprzezdrzewaoliwne.Zwierzęta,któremająogra-
niczonązdolnośćdomagazynowaniawęglowodanów
(któreprzechowująjakoglikogen),nadmiarcukrułatwo
zamieniająwtłuszcz.Tłuszczeiolejezawierająwięcejbo-
gatychwenergięwiązańwęgiel-wodórniżwęglowodany.
Wkonsekwencjitłuszczeiolejedostarczająwięcejenergii.
3μm
Jądrokomórkowe
Wakuola
Ziarnaskrobi
Ciałaolejowe
Ryc.2.6.Magazynowanieolejuiskrobi
Dwiekomórkimięsistej,podziemnejłodygi(bulwocebula)poryblinu
Isoetesmuricata.Komórkizawierajądużąilośćolejuzmagazynowa-
negowpostaciciałolejowych1.Zkoleiwęglowodany,wpostaci
ziarenskrobi,sązgromadzonewplastydachzwanychamyloplasta-
mi.Wobukomórkachwidocznychjestpokilkawakuol
1Inaczejoleosomy,ciałatłuszczowe,sferosomy(przyp.tłum.).
