Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
ROZDZIAŁ2
Budowamolekularnakomórekroślinnych
1μm
Kwassalicylowy
OH
C
O
OH
Kwasacetylosalicylowy
(aspiryna)
O
O
C
O
C
OH
CH3
(a)
Ryc.2.27.Garbniki
Wakuolazawierającagarbnikiwkomórceliściamimozywstydliwej,
Mimosapudica.Gęsteelektronowogarbniki,całkowiciewypełniają-
cecentralniepołożonąwakuolętejkomórki,czyniąliścieniesmacz-
nymidojedzenia
(b)
Ryc.2.28.Kwassalicylowy
(a)Budowachemicznakwasusalicylowegoiaspiryny.
(b)Wierzba(Salix)rosnącawzdłużbrzegustrumienia
Nadalsząrolęligninywskazujejejodkładaniesię
wodpowiedzinaróżnerodzajeurazówiatakigrzybów.
Ligninachroniroślinęprzedatakiemgrzybówpoprzez
zwiększenieodpornościściannapenetracjęmechaniczną,
chroniącjeprzedaktywnościąenzymówgrzybowych
orazograniczającdyfuzjęenzymówitoksynzgrzybów
dorośliny.Sugerujesię,żeligninamogłanajpierwfunk-
cjonowaćjakośrodekprzeciwgrzybiczyiprzeciwbakte-
ryjny,adopieropóźniejprzejęłarolęwtransporciewody
imechanicznymwsparciuroślinpodczasichwychodzenia
naląd.
Kwassalicylowy,aktywnyskładnikaspiryny,byłnaj-
pierwznanyzeswoichwłaściwościprzeciwbólowych.Zo-
stałonodkrytyprzezstarożytnychGrekówirdzennych
Amerykanów,którzypozyskiwaligodouśmierzaniabólu
zzaparzonejkorywierzby(Salix)(ryc.2.28).Jednakdo-
pieroniedawnopoznanodziałanietegokwasufenolowego
wtkankachroślinnych;jestonniezbędnydorozwojuna-
bytejodpornościsystemicznej,powszechnieokreślanej
jakoSAR(ang.SystemicAcquiredResistance).SARrozwija
sięwodpowiedzinazlokalizowanyatakpatogenicznych
bakterii,grzybówlubwirusów.Wwynikutego,inneczęści
roślinymajązapewnionądługotrwałąochronęprzedtymi
samymiiinnymipatogenami.Kwassalicylowy,prawdo-
podobniewywołujerównieżznaczącywzrosttemperatury
roślinypodczaskwitnieniapałczychykroplistej(Sauroma-
tumguttatum)iinnychgatunkówzrodzinyAraceae.
Powprowadzeniunatematzwiązkówbudującychko-
mórkiroślinne,przechodzimydokomórki-jejstruktury
idziałania,dziękiktórymutrzymujesięonajakoodrębna
jednostka,jakżeinnaodskładowychświatanieożywio-
nego.Będziemyanalizować,wjakisposóbcząsteczkior-
ganiczneprzedstawionewtymrozdzialepełniąswoje
funkcje.Niepowinnobyćzaskoczeniem,żecząsteczkior-
ganicznerzadkofunkcjonująsamodzielnie,azwyklewpo-
łączeniuzinnymicząsteczkamiorganicznymi.Procesy,
dziękiktórymcząsteczkitepełniąswojefunkcjenadalnie
sądokładniepoznaneipozostająprzedmiotemintensyw-
nychbadań.
PODSUMOWANIE
Materiaożywionaskładasiętylkozkilkupierwiastków
Organizmyżyweskładająsięgłówniezzaledwiesze-
ściupierwiastków:węgla,wodoru,azotu,tlenu,fosforu
isiarki.Większośćżywejmateriistanowiwoda.Pozostała
częśćżywejmateriiskładasięzezwiązkóworganicznych
(zawierającychwęgiel)-węglowodanów,lipidów,białek
ikwasównukleinowych.Polisacharydy,białkaikwasy
nukleinowesąprzykładamimakrocząsteczek,któreskła-
dająsięzmonomerówpołączonychrazem(polimery)na
drodzesyntezyodwodnienia(usunięcieH
2O).Polimery
możnarozdzielićnaichmonomeryskładowenadrodze
procesuodwrotnego,zwanegohydrolizą(dodanieH
2O).
Węglowodanysącukramiprostymiiichpolimerami
Węglowodanysłużąjakopodstawoweźródłoenergiiche-
micznejdlażywychorganizmówijakoważneelementy
