Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metabolitywtórne
fosforanowa
fosforanowa
fosforanowa
Grupa
Grupa
Grupa
Cukier
Cukier
Cukier
azotowa
azotowa
azotowa
Zasada
Zasada
Zasada
31
opisaneprocesy(którychszczegółyjednakwciążsądopra-
cowywane),wktórychbiorąudziałkwasynukleinowe.
ATPjestgłównymnośnikiem
energetycznymkomórki
Ryc.2.20.Ogólnabudowakwasunukleinowego
Cząsteczkikwasunukleinowegotodługiełańcuchynukleotydów,
wktórychpodjednostkacukrowajednegonukleotydujestpołączo-
nazgrupąfosforanowąnastępnegonukleotydu.Wiązaniekowa-
lencyjnełączącejedennukleotydznastępnym-pokazanetutaj
naniebiesko-powstajewwynikureakcjisyntezyodwodnienia.
CząsteczkiRNAskładająsięzpojedynczegołańcuchanukleotydów,
cowidaćnarycinie.NatomiastcząsteczkiDNAskładająsięzdwóch
łańcuchównukleotydów,zwiniętychwokółsiebiewpodwójną
helisę
deoksyryboza.Podobniejakpolisacharydy,lipidyibiałka,
RNAiDNApowstajązichpodjednostekwreakcjach
syntezyodwodnienia.Wefekciepowstajeliniowama-
krocząsteczkaskładającasięzliniowoułożonychnukle-
otydów(ryc.2.20).CząsteczkiDNAsąniezwykledługie
iwrzeczywistościsąnajwiększymimakrocząsteczkami
wkomórkach.
ChociażskładnikichemiczneDNAiRNAsąbardzo
podobne,obakwasynukleinoweodgrywająróżnerole
biologiczne.DNAjestnośnikieminformacjigenetycznej.
Zawierainformacje,zorganizowanewjednostkizwanege-
nami,któremyiinneorganizmydziedziczymyponaszych
rodzicach.CząsteczkiRNA,napodstawieinformacjige-
netycznejdostarczonejprzezDNAbiorąudziałwsyntezie
białek.NiektórecząsteczkiRNA,określanejakorybozymy
działająjakkatalizatoryenzymatyczne.
OdkryciestrukturyifunkcjiDNAorazRNA,tobez
wątpienianajwiększydotychczasowytriumfbiologiimole-
kularnej.Wsekcji3prześledzimywydarzeniaprowadzące
dokluczowychodkryćirozważymyniektóredogłębniejuż
Pełnienierolibudulcakwasównukleinowych,tonieje-
dynarolanukleotydów.Pomodyfikacjiprzezdodanie
dwóchdodatkowychgrupfosforanowych,sąnośnikami
energiipotrzebnejdozasilanialicznychreakcjichemicz-
nychzachodzącychwkomórkach.
Głównynośnikenergiidlawiększościprocesówży-
ciowychtocząsteczkaadenozynotrifosforanu,wskrócie
ATP,którąpokazanoschematycznienaryc.2.21.Zwróć
uwagęnatrzygrupyfosforanowepolewejstronie.Wiąza-
niałączącetegrupysąstosunkowosłabeimożnajełatwo
rozbićprzezhydrolizę,coprowadzidouwolnieniawtym
procesiedużejilościenergii.ProduktyhydrolizyATPto
ADP(adenozynodifosforan),fosforaniwystarczająca
ilośćenergiidonapędzaniawielureakcjiwymagających
energiiwkomórkach(ryc.2.21).
Podczasoddychania,gdyglukozajestutleniana
dodwutlenkuwęglaiwody,ADPjestndoładowywany”
doATP
.Rozważymytenprocesbardziejszczegółowo
wrozdz.6.Naraziejednakważnejest,bypamiętać,że
ATPjestcząsteczką,którajestbezpośredniozaanga-
żowanawdostarczanieenergiidlawiększościżywych
komórek.
Metabolitywtórne
Historycznie,związkiwytwarzaneprzezroślinyzostały
podzielonenametabolitypierwotneiwtórne.Metabo-
litypierwotne,zdefinicji,sącząsteczkami,któreznajdują
sięwewszystkichkomórkachroślinnychisąniezbędne
dożyciarośliny.Przykładamimetabolitówpierwotnych
są:cukryproste(monosacharydy),aminokwasy,białka
ikwasynukleinowe.Metabolitywtórne,wprzeciwień-
stwiedopierwotnych,sąograniczonewswoimrozmiesz-
czeniu,zarównowobrębierośliny,jakipomiędzyróżnymi
gatunkamiroślin.Kiedyśuważanezaproduktyzbędne,
obecnieznanejakoważnedlaprzetrwaniairozmnaża-
niasięroślin,którejewytwarzają.Wielesłużyjakoczą-
steczkisygnałowe,któreumożliwiająrośliniereagowanie
nabodźceśrodowiskowe.Innezaangażowanesąwobronę
roślinprzedroślinożercami,patogenami(organizmami
powodującymichoroby)lubkonkurentami.Niektóreza-
pewniająochronęprzedpromieniowaniemsłonecznym,
P
P
P
Ryboza
Adenina
+
H2O
P
P
Adenozynotrifosforan(ATP)
Adenina
+
Ryboza
+Energia
P
Adenozynodifosforan(ADP)
Ryc.2.21.HydrolizaATP
WreakcjiwodyzcząsteczkąATP(hydrolizaATP),jednagrupafosforanowazostajeusuniętazcząsteczki.ProduktamitejreakcjisąADP
,
fosforanienergia.Przytakimsamymnakładzieenergiireakcjamożezostaćodwrócona
