Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wprowadzenie
Wczasiezaborówtożsamośćreligijnastałasięważnymelementempolskiej
tożsamościnarodowej-wznacznymstopniundzięki”polityceprowadzonejprzez
prawosławnąRosjęiprotestanckiePrusy.Takisplotidentyfikacjiniestanowitylko
polskiejspecyfiki.Kształtowałsięwsytuacjach,gdypaństwoobcenarodowoire-
ligijniepodporządkowywałosobiesłabszegosiada,jakwprzypadkuangielskiej
dominacjinadIrlandiączy-nadrugimkrańcukontynentu-dominacjitureckiej
nadgreckimBizancjuminadSerbią.TakajestgenezamodeluPolaka-katolika
iIrishCatholic,prawosławnegoGrekaiSerba.
Jakwielkieemocjemogąsięwiązaćztakimsplotemidentyfikacji,pokazuje
choćbyprzykładstrajkuweWrześniwlatach1901-1902:strajkudzieciwproteście
przeciwmodleniusięinaucereligiiwjęzykuniemieckimorazprotestówrodziców
przeciwbiciudzieciprzeznauczyciela.Przykładtenpokazujetakżespołecznere-
akcjenaniemieckierepresje52.Zapisówczesnychżywychemocjistanowiąutwory
MariiKonopnickiej,któraw1902r.opublikowaławierszOWrześni,aw1908r.
Rotę.OtopierwszetrzyzwrotkitegowierszaitrzeciazwrotkaRoty:
OWrześni
TamodGnieznaiodWarty
Bijągłosywświatotwarty,
Bijągłosy,ziemiajęczy:
-Prusakdziecipolskiemęczy!
Zatenpacierzwwłasnejmowie,
Cozdalinamojcowie,
Cogonasuczyłymatki,
-Prusakmęczypolskiedziatki!
WstałnagnieździeOrzełbiały,
Pióramusięwblaskrozwiałyś
GdzieśdoBogazskargąleciś
-Prusakmęczypolskiedzieci!
Rota
NiebędzieNiemiecplułnamwtwarz
Nidziecinamgermanił,
Orężnywstaniehufiecnasz,
Duchbędzienamhetmanił.
Pójdziem,gdyzabrzmizłotyróg.
TaknamdopomóżBóg!
TaknamdopomóżBóg!
Jestwtychutworachwszystko:cierpieniedziecizaobronępacierzanwwłasnej
mowie”
,złyPrusak-Niemiec,orzełbiałyiBóg.
Takżeemocjonalna,choćwyrażonaprozą,byłareakcjaHenrykaSienkiewicza,
któryw1906r.opublikowałListotwartydoJ.C.M.WilhelmaII,królapruskiego,
zabronionepodkaramiapostazyi.Żezaśtasamawiaraświętaprzykazujenamkochaćbliźnich
naszych,przetowszystkimludziom,jakiegokolwiekbądźwyznania,pokójwwierzeiopiekęrzą-
dowąwinniśmyidlategowszelkichobrządkówireligiiwolnośćwkrajachpolskich,podługustaw
krajowych,warujemy”
.Konstytucja3Maja1791,oprac.J.Kowecki,PaństwoweWydawnictwo
Naukowe,Warszawa1981,s.82.
52Wprocesiewytoczonymprzezpaństwopruskiedzieciomirodzicomostatecznieskazano
24osobynakarywięzieniaoddwóchmiesięcydodwóchipółroku.