Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Religia-Kościół-religijność
9
swojeżycieidziałania,któramaswojeuwarunkowaniaiskutki(etyczne,ekono-
miczneiinne).Weberwyraźniejmówi,czymreligiaiwiarareligijnaniejest,niż
czymjest.
Religiaoferujeniedefinitywną,intelektualnąwiedzęobycieczyteżotym,
conormatywnieobowiązujące,leczpewnedefinitywnestanowiskowobec
świata,opierającesięnabezpośrednimzrozumieniujegonsensu”
.Zaśów
sensodkrywaonanieśrodkamiintelektu,aleprzezcharyzmęiluminacji,
którejdostępujejedynieten,ktostosującpewnądanąmudorękitechnikę,
uwolnisięodzwodniczychsurogatów,dostarczanychjakopoznanieprzez
pomieszanewrażeniaświatazmysłóworazprzezobojętnewrzeczywistości
dlasprawyzbawieniaipusteabstrakcjerozumu,iwtensposóbzdołaprzy-
gotowaćwsobiemiejscenazrozumieniesensuświataiwłasnejegzystencji,
cojestjedynąrzecząmającąpraktycznąwagę6.
Trzebasięwięcuwolnićodpoznaniaprzezzmysłyirozumnarzeczbezpo-
średniegozrozumieniasensu(świata),któreosiągasiędzięki,najogólniejmówiąc,
przeżyciureligijnemuumożliwiającemuiluminację.Dającedomyślenia,choć
niejednoznaczne.ZatoKościółdefiniujeWeberwyraźnie-jakoninstytucjęhie-
rokratyczną[udzielającąlubodmawiającądóbrzbawczych-M.G.]prowadzącą
ciągłądziałalność,jeślijejsztabadministracyjnypretendujedomonopoluprawo-
mocnegoprzymusuhierokratycznego”7.Określenieto-pomijającjęzyk-dobrze
pasujedoKościołakatolickiego.
ZarównoDurkheim,jakiWeberodwołująsiędowspólnotyjakopodmiotureli-
giiiprzedmiotujejoddziaływania,choćWeberuwzględnia,możenawetwpierwszej
kolejności,jednostkęijejsubiektywneprzeżycia
8
.Należyjednakzaznaczyć,że
takiebardziejsocjologicznerozumieniereligiiidocenianieKościołajakoinstytucji
odpowiedzialnejlubwspółodpowiedzialnejzażyciereligijnewspólnotyijednostki
niejestjedynymmożliwym.Indywidualnycharakterdoświadczeniareligijnego
wcentrumreligiistawiaWilliamJames(1842-1910),zaśKościółuważanietylkoza
wtórnywobectegodoświadczenia,aletakżebanalizującyiwypaczającyje,aponadto
żądnywładzydogmatycznej,autokratyczny(tyrański)itd.
9
StanowiskoJamesa,wraz
6
M.Weber,Socjologiareligii.Dziełazebrane.Etykagospodarczareligiiświatowych,przeł.
T.Zatorski,G.Sowinski,D.Motak,wyd.2,ZakładWydawniczyNomos,Kraków2006,s.219.
7Tamże,s.41.
8
WtradycjęsocjologicznegorozumieniareligiiwpisujesięSławomirMandes,którywswojej
książceMiejscereligiiwspołeczeństwie.Wposzukiwaniunowegoprogramubadawczegosocjologii
religii(WydawnictwoNaukoweScholar,Warszawa2016)-podążajączaNiklasemLuhmannem
(1927-1998)-postulujeinterpretacjęreligiiwkategoriachjejmiejscairoliwprocesachkomu-
nikacjispołecznej.
9W
.James,TheVarietiesofReligiousExperience:AStudyinHumanNature,Longmans,
Green&Co,NewYork1902.ZawieraonawykładywygłoszoneprzezJamesa-wramachGifford
