Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
wniejoskarżycieli,którzychcącszczerzeoskarżyćkobietę,balisięjednakkaryzaca-
lumnia31,podającimjakoargumentto,żejegopoprzednicyzezwolilinatorturowanie
niewolnikówcelemustaleniadowodów.Wartowspomniećtakżefragmentymówiące
oudowodnieniupopełnianiaprzezżonęprzestępstwapoprzezzastosowanietorturna
niewolnikach,jakchociażbywspomnianejużwyżejkonstytucjecesarzaAntonina32iJu-
styniana33.Informacjetedodatkowouzasadniajątezęodużejwadzetorturjakośrodków
dowodowych,mającychdoprowadzićdoskazaniawinnychcudzołóstwa.
3.4.ZnanąpraktykąwRzymiebyłowyzwalanieniewolnikówwceluuchronieniaich
odtortur.Kwestiatazostałanajprawdopodobniejwziętapoduwagęprzeztwórcówlex
Iulia,nacowskazująuregulowania,którychcelembyłoograniczenietegotypuczynów.
Należypamiętać,żeskoroquaestioniedotyczyłoniewolnikówbędącychwłasnością
osóbtrzecich,przyjednoczesnymbrakuichposiadaniaprzezosobywymienionewusta-
wie,istniałamożliwośćichochronypoprzezsprzedaż.Powracającznówdowspomnia-
nejjużdwukrotniewyżejkonstytucjiAntonina34,należywspomniećoprzedstawionej
wniejprzezcesarzaregulacjizakazującejsprzedażyiwyzwalaniawciągu60dniod
czasudokonania,obowiązkowegozresztą,repudium(oddaleniażony)niewolników,
wstosunkudoktórychmążzamierzałwnieśćotortury.Otejsamejregulacjiwspomina
takżeJustynian35,stwierdzałonjednak,żewwypadkuwyzwolenianiewolnikapore-
pudium,niepowodowałotonieważnościtakiejczynności,alejedyniezawieszeniejej
skutkówdoupływuterminu60dni.Wrazieśmierciżonyporepudiumniewolnicymieli
zostaćprzeztensamczaswewładzymężaidopieropotymterminie,jeśli,copodaje
Justynian,niezapobiegliwniesieniuoskarżenia,moglizostaćwyzwoleniprzezspadko-
biercówżony.DotyczyłtejkwestiitakżetekstUlpiana,wktórymautorstwierdzał,że
należytorturowaćniewolnika,którymazostaćwyzwolonynapodstawiefideikomisu36.
PrzyanaliziewypowiedziUlpiananatemattorturowanianiewolnikównieoskarżo-
nychocudzołóstwomożnanatrafićnafragmentdotyczącykonfiskowaniaprzezpań-
stwopoddanychtorturomniewolników:
D.48.5.28(27).11.Ulpianuslibrotertiodeadulteriis.Iubetlexeoshominess,dequibusquaestio
itahabitaest,publicosesse:proindeincommunipartempublicamus:inpropriocuiusususfructus
alienusest,nudamproprietatem:inquotantumusumfructumhabuitreusmagisest,utperceptio
ususfructusadpublicumincipiatpertinere:alienumservumutiquenonpublicabimus.Ratioautem
publicandorumservorumeaest,utsineullometuverumdicantetne,dumtimeantseinreorum
potestatemregressuros,obdurentinquaestione.
Wynikazniegonapoczątkuto,żeustawaprzewidywałaobowiązekkonfiskatytakich
niewolników.Wątpliwościmożebudzićnastępującypotejogólnejinformacjifragment,
wktórymautorużywałsłówincommuniorazinproprio,poktóregoanalizienależy
stwierdzić,autorposługujesiętymisłowamiwznaczeniuodpowiednio:współwłas-
ALEX.A.SEBASTIANO.*<A223PP.IIID.AUG.MAXIMOIIETAELIANOCONSS.>
31Chodziooskarżenieoświadome,fałszyweoskarżenie,któremożnabyłoprzeprowadzićwrazieunie-
winnieniaoskarżonego.W.Litewski,Rzymskiproces,s.50.
32C.9.9.3.
33C.9.9.35.
34C.9.9.3.
35C.9.9.35.
36D.48.5.28(27).10.