Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
trzydziestychXXwiekutekstytezostałyumieszczonewzbiorzepodtytułem
Spoutnickouhol{abraśnou.Kresbyadojmyzcest(Zpielgrzymiąlaskąitor-
bą.Szkiceiwrażeniazpodróży),anastępniepojawiałysięwwieluinnych
wyborach.DlaNovákovej,określanejwprostjakobadaczka-etnografka
13
,et-
nograficznebadaniawtereniebyłyszczególnieważne,czemupisarkadała
wyrazwmetatekstowejrefleksjizawartejwwymienionymjużtekścieŚlada-
mimyśliludowej.PowołałasięwnimnaKarlaSlavojaAmerlinga,żyjącego
wlatach1807-1887praskiegopedagoga,filozofailekarza,któryopublikował
wielepracpoświęconychnaukomprzyrodniczym,koncentrującsięwnichna
życiuprostychludzi,mieszkańcówczeskichwsi.Novákovápisaławzwiązku
ztym:HNieżyjącyjużdoktorAmerling,człowieknaogółniedocenianyidopie-
rowostatnichdwóchczytrzechlatachzrehabilitowanyizyskującyautorytet,
nadługoprzedtym,nimrozpoczęłysiępoważnebadaniaetnograficznenad
wsiąikulturąludową,gorliwiezajmowałsię»pracamiwterenie«,rozwijając
przedtymiowymsłuchaczemteorię,żewtowłaśniewterenieodnaleźćmoż-
naduchowyicielesnywymiarcharakteruludzkichjednostek,samegoludu
oraznarodu;żetamznajdujesięprawdziweźródłosztukplastycznych,poezji,
dziejów,stosunkówmiędzyludzkichinarodowościowych,wtymrównieżsto-
sunkudoinnychnarodów-słowemwszystko.Tepoglądyskromnego,samot-
niepracującegouczonegowywoływałyconajwyżejpełenzażenowanialub
ironicznyuśmiechiuważanojezajakąśpobocznąpasjęnaukowca.Polatach,
kiedyAmerlingjużdawnobyłopuściłziemskipadół,podobniejakwcześniej
zniknąłznaszegoświataliterackiego,jegoteoriagłoszonajesttymrazemus-
tamiosóbowiększejsileprzekonywania,przezludziobdarzonychautoryte-
tem,inieodnajdziemydziśchybanikogo,zajmującegosiężyciemludu,ktoby
jąodrzucał.Zamiastsłowa»teren«czy»obszar«,mawiasięobecnieomilieu
lubo»środowisku«,jesttojednakdokładnietosamo,cogłosiłniegdyś»samot-
nikzHradczan«”
14
.
TerézaNovákovájestponadtoautorkąstricteetnograficznejmonografii,za-
tytułowanejKrojlidovyanórodn{vyś{vón{naLitomyślsku(Krójludowyihaft
wrejonieLitomyśla),wydanejw1897roku.Byłatopierwszamonografiaotej
tematycewCzechach
15
.
Etnograficzniezorientowanatwórczośćwymienionychpisarekmiałacha-
rakterafirmatywnywobecprzejawówżyciawiejskiegoiwiejskiejspołeczno-
13
TakokreślająnaprzykładKarelČechákwtekścieKrajTerézyNovókové,stanowiącymposło-
wiedowyboruopowiadańNovákovejZhorskychchalup,HavličkůvBrod1955,s.168.
14
T.Nováková,PostopóchmyslilidovéIw:]eadem,Zhorskychchalup...,s.152.
15
W1895rokuodbyłasięwPradzeNárodopisnávystava(Wystawaetnograficzna),którejważną
częśćstanowiłdziałČeskéženy(Kobietyczeskie)zsekcjązatytułowanąŽenavenkovskó(Kobieta
wiejska),prezentującąbogatymateriałetnograficzny.Przyorganizacjiwystawypracowałym.in.Ka-
rolinaSvětlá,EliśkaKrásnohorská,SofiePodlipskáorazTerézaNováková.Por.I.Štěpánová,Oslavo-
vanévlastenky-pragmaticképracovnice.Českóžena-vystavn{obrazroku1895Iw:]Vbludném
kruhu.Mateřstv{avychovatelstv{jakoparadoxymodernity,red.P.Hanáková,L.Heczková,E.Kali-
vodová,Praha2006,s.101-115.
23
