Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
14
terozwiązania,któremógłpóźniejwykorzystaćwswoimwłasnymprojekcie
filozoficznym.PragmatyczneiwolneoduprzedzeńpodejścieHume’ailustruje
fragmentlistufilozofadoMichaelaRamsaya,datowanegona26sierpnia
1737roku:
Abyśmógłlepiejzrozumiećmojeprace,polecamci,jeśliznajdzieszwol-
nąchwilę,przeczytaćLeRecherchedelaVéritéMalebranche’a,Principles
ofHumanKnowledgeBerkeleyaibardziejmetafizyczneartykułyzDictio-
naireBayle’a,jaktedotycząceZenonaiSpinozy.MedytacjeDescartes’atak-
żemogąsięprzydać,aleniewiem,czyudacisięznaleźćtentekstuTwoich
znajomych.Książkitepomogącibeztrudupojąćmetafizyczneczęścimo-
ichrozumowań.Pozostałezaśsąpodtakniewielkimwpływem[sic!]wcześ-
niejszychsystemówfilozoficznych,żetwójprzyrodzonyzdrowyrozsądek
dacityleświatła,bybeztruduocenićichsiłęisolidność2.
SpróbujmyprzeanalizowaćwskazówkiHume’a.Descartesdostarczyłmu
ideałupowszechnejmetodyiwzorcarozumowaniasceptycznego.Wszakże
samDescartestraktowałsceptycyzmjakoswegorodzajuoręż,którypo-
mógłmustoczyćzwycięskąwalkępodsztandaramidogmatyzmuiteologii
3
.
Kartezjańskisceptycyzm,jeślinawetpotraktujemygojedyniejakostrate-
gicznypostulat(poręcznenarzędziedoodkryciacogitojakofundamentu
wiedzy),zpewnościąwywarłnaHume’apoważnywpływ,porównywalny
ztym,jakimiałydziełaSekstusa
4
.PodobnądoDescartes’aiSekstusarolę
odegrałwfilozoficznymrozwojuHume’aDictionaireHistoriqueetCritique
Pierre’aBayle’a.OpisanetamparadoksyZenonazElei,wykazującewe-
wnętrznąsprzecznośćpojęćruchuiprzestrzeni,krytykaSpinozjańskiego
rozwiązaniakartezjańskiegodualizmujakoniewystarczającegoisprzecz-
negozintuicjączywreszcie-iprzedewszystkim-pełenrewerencjiartykuł
2
DavidaHume’anieznanelistywzbiorachMuzeumCzartoryskich,oprac.T.Kozanecki,
nArchiwumHistoriiFilozofiiiMyśliSpołecznej”1963,t.9,s.133.Dotejlisty,próczLocke’a,
októrymHumeniewspominanajpewniejzoczywistegopowodu-zakładając,żeoczytany
Anglikniemaprawanieznaćjegodzieł-należydodaćLeibniza,któregoteodyceajest
przedmiotemlicznychHumowskichatakówwDialogachoreligiinaturalnej.
3
Por.R.H.Popkin,TeHistoryofScepticismfromErasmustoDescartes,Assen1964.
Zob.szczególnierozdz.Descartes:ConquerorofScepticism,s.175-196.
4
Aczkolwiekkrytycznywobecdogmatycznych,metafizycznychrozwiązańDescartes’a,
HumedalekibyłodfilozoficznegonihilizmuGorgiaszaczyrelatywizmuProtagorasa.
KrytycyzmHume’aprzypominaraczejagnostycyzmiprobabilizmAkademii:niechodzi
wnimorezygnacjęzfilozofii,leczouczciweprzedefiniowaniejejprzedmiotu.
