Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RozdziałI
Hajduk-Nijakowska32.Zaktualnościwynikaja
"takz
˙ejegokolejnecechy–historycz-
ność,nastawienienaprawdziwośćikonkretność.Treściprzekazywanewpodaniusa
"
zawszezgodnezobowia
"zuja
"ca
"wdanejspołecznościkoncepcja
"prawdy.
Waz
˙nemiejscewdefiniowaniupodaniazajmuja
"kwestiejegofunkcji.Karol
DanielKadłubiec(1973)zauwaz
˙a,z
˙edominujewnichfunkcjapoznawczo-
-wychowawcza.Funkcjepoznawczeorazinterpretacyjnepodaniapodkreślatez
˙
AnnaEwaWoźniak(Woźniak1987,7).Podanienietylkoporza
"dkujerzeczywistość,
aletez
˙oceniaja
"iinterpretuje–twierdza
"D.SimonidesiJ.Hajduk-Nijakowska
(1989,392).Podaniepełnitez
˙funkcje
"reprezentatywna
"wobecświadomości
społecznej.
Podaniowyświatwartościstałsie
"przedmiotemopisuKarolaDanielaKadłubca.
Twierdzion,z
˙ewcentrumzainteresowaniapodaniajestczłowiek,prostylud.
Podaniaprzekazuja
"wie
"chistorie
"oddolna
",wyraz
˙aja
"idee
"‘sprawiedliwościmusistać
sie
"zadość,(Kadłubiec1973,30).
Typypodań.Jednazpierwszychtypologiipodańopartajestnatematyce.
Stosuja
"ctokryterium,wymieniaP.Nedo:podaniamitologiczne33,historyczne34,
przyrodnicze35,domowe(rodzinne)36ilokalne37.
Wpóźniejszychkoncepcjachpojawiaja
"sie
"juz
˙tylko,ukazaneprzezNedo,
podaniahistoryczneilokalnelub–zgodniezklasyfikacja
"braciGrimm–historycz-
ne,lokalneiwierzeniowe(mityczne)(Simonides1969,26)38albowierzeniowe
ilokalne,wśródnich:historyczneilegendy(Simonides1969,202).Wrozprawie
zroku1981wśródpodańludowychwymieniłaDorotaSimonidestrzygrupy:
historyczne,lokalneiwierzeniowe.Dwatypypodań(wierzenioweihistoryczne)
wskazywałyD.SimonidesiJ.Hajduk-Nijakowska,kwestionuja
"cjednocześnie
32,,Podanieodznaczasie
"społeczna
"aktualnościa
"treści.Podejmujeonowaz
˙na
"wdanejchwili
wdanymśrodowiskuproblematyke
",dlategocharakterystycznejestdlańnastawienienawiarygodność
(uwierzytelnienieprzekazu),,(Simonides,Hajduk-Nijakowska1989,393).
33Odnosza
"sie
"dopowstaniaświataiczłowieka,nalez
˙a
"tuopowieściosłońcu,ksie
"z
˙ycuigwiazdach,
ozjawiskachprzyrody–oburzy,grzmotach,opostaciachwyobraz
˙aja
"cychprzeznaczenie(Nedo1965,
109–110).
34Tekstytedzwierciedlaja
"pragnieniaida
"z
˙enialududorówności,sprawiedliwościspołecznej,
krzywdzicielzostajewnichukaranyprzezingerencje
"siłnadprzyrodzonych(Nedo1965,112).
35Wopowiadaniachtychfantazjaludowastarałasie
"oz
˙ywićnature
".Typowepostacitejgrupyto:
południce,wodniki,nimfy,świetliki,wielkoludy,nocnimyśliwi(Nedo1965,112).
36Sa
"topodaniaopostaciachstworzonychprzezludzka
"fantazje
",którez
˙yływdomostwiealbostały
wbezpośrednimzwia
"zkuzz
˙yciemludzkim.Sa
"totekstyoduchachdomowychinadprzyrodzonychsiłach
człowieka.Typowepostacito:krośnie
"taikrasnoludki,skrzaty,aletakz
˙emary,wilkołakiiwampiry,
czarowniceidiabły(Nedo1965,115).
37Ichprzedmiotemjestszczególnewydarzeniewjakiejśmiejscowości.Sa
"wśródnich:podania
etiologiczne,oniezwykłychczynachjednostekinadzwyczajnychwydarzeniach,którychniedałosie
"
wyjaśnićwz
˙adensposóbidlategowia
"zanojezdziałaniemsiłnadprzyrodzonych(np.omordach,
grabiez
˙ach,samobójcach)(Nedo1965,121).
38Wkaz
˙dejztychgrupznajduja
"sie
"podaniaajtiologiczne,toponomastyczneireligijne(Simonides
1969,26).
