Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gettach”37,aleaspirowalidotego,byzpochodnią
wartościzstępowaćdoludowej„otchłani”.Jakzauważa
AndrzejWalicki,wPolsceprzynależnośćdointeligencji
zakładapewienkomponentetyczny,wymagający
świadomegopoświęcaniasiędladobrapublicznego.
Polskieelityumysłowesąprzekonane,żemają
dospełnieniamisjęwobecspołeczeństwa,której
heroicznąrealizacjępostrzegająjakoswójpatriotyczny
obowiązek38.Naprzełomiewiekówowamisjamogłabyć
wcielanawżyciepoprzezpomnażaniesiłduchowych
narodu,pracęwychowawczo-oświatową,moralną
edukacjęczywskazywaniewzorcówcodziennych
zachowań–awszystkotomiałochronićspołeczeństwo
przednarodowądeprywacjączydezintegracją39.Taka
postawapoczytywanabyłaprzezinteligencjęjako
manifestjejsamopoświęcenia:gotowościdorezygnacji
zdóbrdoczesnychiosobistegoszczęścia–aztego
rodziłosięnierzadkooczekiwaniewdzięcznościod„ludu”,
któryniekonieczniewydawałsięzasługiwaćnadarowaną
muofiarność.JakzauważająWiktorMarzeciKamil
Śmiechowski,przekonanieinteligencjiojejmisjonarskich
powinnościachwobec„ludu”sprawiało,żerelacjamiędzy
tymidwomagrupaminiebyławolnaodprotekcjonalizmu
czywręczpaternalizmu.„Lud”mógłbyćakceptowany
jakoczęść„narodu”,alejegopodporządkowanapozycja
byłaniczymaksjomat40.Wieleelementówskładających
sięnazarysowanepowyżejpostawywzorcowe
itendencjemożnałatwoskojarzyćzoświatowo-
wychowawcządziałalnościąspołecznikowskądrugiej
połowyXIXwieku,aszczególniezprogramem
warszawskiegopozytywizmu41.„Lud”woczach
pozytywistówwydawałsięuśpiony,pasywny,uległyczy
pozbawionypolitycznejsiłyipodmiotowości,alerównież
–przynajmniejwpewnymstopniu–receptywny,tojest
podatnynazaszczepianewartościistaraniamające
naceluwznoszeniegonawyższypoziomcywilizacyjny.
Walkaoprzywróceniepolskiejpaństwowościinarodową
niepodległośćpolegaławtymujęciunaodbudowiesił
materialnychiduchowych„narodu”–poprzez
