Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bazamateriałowaiźródłamateriału
11
wceluuzyskaniaśrodkówutrzymania.[ś]Charakterystycznejestto,żewspecjal-
nychkontekstachmogątenazwywystąpićwznaczeniubezosobowym,tzn.mogą
wniezmienionejpostacioznaczaćnieosobęwykonującączynnościzawodowe,
leczsameczynnościzawodowe.Nazwę»tokarz«możemyodnieśćdoosobywy-
konującejczynnośćnapodstawienazwy(por.»Janjestzdolnymtokarzem«),mo-
żemyniątakżeokreślićtęspecyficznączynność,którajestzawodem,por.wypo-
wiedź»Tokarz-tozawódzwiązanyzobróbkąmetalu«.[ś]Jakwidać,tęsamą
strukturęnazewniczątypu»tokarz«możemyokreślić:(1)jakonazwawykonawcy
zawodu(»tokarz«wznaczeniuosobowym),i(2)jakonazwazawodu(»tokarz«
wznaczeniubezosobowym)”[WRÓBLEWSKI1979:35-36].
Terminsubiektznanyjestgłówniejakopojęciesyntaktyczne[Ejp,Stj],natomiast
wznaczeniuwykonawcyczynnościzostałporazpierwszyużytyprzezA.Kuda-
siewicza:
Wutworzeniusięimieniaprzypuszczaćnależy,żejakeśmypowiedzielipier-
wiastekzapredykatakońcówkęzaimkowązasubjektosobowylubrzeczowy,np.
„zbaw-ca”,„zbaw-iciel”[ś],tukońcówki„-ca”,„-ciel”sąsubjektamiosobowy-
mi,resztapredykatem[KUDASIEWICZ1858:271].
Najstarszewjęzykoznawstwiepolskimdefinicjepojęciasubiektczynnościpo-
chodzązlat60.,por.
Doklasywykonawcówczynnościzaliczamytych,którzyreprezentujączyn-
nościprzezsiebiezamierzone,awięcosoby.Jesttoopartenaniewypowiedzianej
przesłance,żeczynnośćjestcechąemanującązjejpodmiotu,któryjestjejimpul-
semiźródłem[DOROSZEWSKI1963:75].
Agensreprezentujeobiektynależącedozbioruosób,którewykonująpewne
czynnościwsposóbsamoistny,tzn.niewynikającyzdziałaniażadnychsiłfizycz-
nychistniejącychpozatymiobiektami[GROCHOWSKI1975:32].
Ogółembadaniupoddano1097białoruskichderywatówsufiksalnychosobo-
wychsubiektówczynności(nazwyzawodoweiuzualne),zktórych608(55,42%)
toderywatyodczasownikowe,a489-odrzeczownikowe(44,58%).Pozaobsza-
rembadańznalazłysięnatomiastnazwyamatorów(por.чаëўн.к‘miłośnikherba-
ty’,ягадн.к‘miłośnikjagód’),nazwyuczestnikówzdarzeń(por.дэманстрант
‘uczestnikdemonstracji’,курсант‘uczestnikkursu’,экскурсант‘uczestnikwy-
cieczki’),nazwymieszkańców(por.варшавян.н,м.нчан.н,хутаран.н),nazwy
przeciwnikówlubzwolenników(por.камун.ст‘komunista’,рас.ст‘rasista’,рэ-
фарм.ст‘zwolennikreformacji’,сацыял.ст‘socjalista’,с.мвал.ст‘zwolennik
symbolizmu’,с.ян.ст‘zwolenniksyjonizmu’,эвалюцыян.ст‘zwolennikewolu-
