Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiahistoriografiił
11
wzakresiebadaniamyślihistorycznejkonkretnychpodmiotówindywidualnych
lubzbiorowych,rozwijanejwobrębieróżnychepokiformacjikulturowych,
odwołującsięprzytymdorozmaitychkonceptualizacjiszczegółowych,wszyscy
cibadaczezapewnezgodzilibysięznastępującąformułąJerzegoMaternickie-
go:DOmyślihistorycznejmówimyzregułydopierowówczas,kiedyładunek
treścimyślowychnabierzeodpowiedniegociężarugatunkowego,dominujenad
»prostą«relacjąofaktachistajesięjakbywartościąsamąwsobie.Innymi
słowy:»myślhistoryczna«tohistoriaprzetrawionarefleksją,którejpunkt
ciężkościspoczywanawyjaśnianiu,wartościowaniuiuogólnianiufaktów
dostarczanychnamprzezwiedzęhistoryczną.[ł]Zmyśląhistoryczną[ł]
mamydoczynieniadopierowówczas,kiedywspominaniuprzeszłościtowa-
rzyszyszerszarefleksja”6.
ObserwujączperspektywyschyłkuXXwiekukilkudziesięcioletnijużdo-
robekbadańzzakresumyślihistorycznejwPolsce,uczonytenrozróżniłcztery
nurtytakowychdociekań.PierwszytoDśledzeniedziejów(powstania,ewolucji
itd.)określonychidei,koncepcjiiteoriihistorycznych.Spajająonewjedną,
organicznącałośćszerokiezespołyfaktów,stanowiąwewnętrzną»oś«wie-
lusyntezhistorycznych”.SednodrugiegostanowiDbadaniezapatrywańna
określoneproblemy
,wydarzeniaczypostaciehistoryczne”.TrzecitoDanaliza
»obrazów«dziejów,głównienarodowych,funkcjonującychwposzczególnych
epokach”.IstotączwartegowreszciejestwujęciuMaternickiegocałościowestu-
diummyślihistorycznejwłaściwejdanemupodmiotowiindywidualnemulub
zbiorowemu,względniepewnejepoce/formacjikulturowej(tzn.obiektbadań
stanowiąDtwórcy”,Dkierunki”,Dokresyrozwojowe”myślihistorycznej)7.
Trzypierwszenurtymożnapostrzegaćrazemwtymsensie,żewspólnaim
wszystkimpozostajeperspektywaDprzedmiotowa”.Zawszebowiemchodzi
mniejlubbardziejDcząstkowych”)zob.A.Krawczyk:Historiografiapolskadobybaroku.
Stanipotrzebybadań.W:Metodologiczneproblemysyntezyhistoriihistoriografiipolskiej.Red.
J.Maternicki.Rzeszów1998,s.103—145;A.Wierzbicki:Historiografiadobyromantyzmu.
Stanipotrzebybadań.W:Metodologiczneproblemysyntezyhistoriił,s.169—182;J.Mater-
nicki:StanipotrzebybadańnadhistoriografiąpolskąXXw
.(do1939r.).W:Metodologiczne
problemysyntezyhistoriił,s.183—249;Idem:Polskiebadanianadlwowskimśrodowiskiem
historycznymXIXiXXw
.W:Idem:Historiaihistorycy.Rzeszów2005,s.91—126.
6
J.Maternicki:Wielokształtnośćhistorii.Rozważaniaokulturzehistorycznejibada‑
niachhistoriograficznych.Warszawa1990,s.170.Momentszerokiegozasięguodnośnej
refleksjiszczególnieakcentowałA.F.Grabski,którynastępującocharakteryzowałpolską
myślhistorycznąjakoobiektbadańhistorykahistoriografii:DPrzedmiotemwięcnaszych
rozważańjestmyślhistoryczna,różnenurtyiformyrefleksjiPolakównadichwłasną
przeszłością,formułowanenaichgruncieogólnekoncepcje,mającenaceluwyjaśnienie
polskiegoprocesudziejowego,niezależnieodtego,czyznajdowałyonewyrazwnaukowej
historiografii,czywinnychformachtwórczości”.A.F.Grabski:Myślhistorycznał,s.11.
7
J.Maternicki:Wielokształtnośćł,s.171—176.Por.Idem:Myślhistorycznajakoprzed‑
miotbadańhistoriograficznych.W:Metodologiczneproblemybadańnaddziejamimyślihisto‑
rycznej.Red.J.Maternicki.Warszawa1990,s.9—27.
