Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
RozdziałII:DDialogem”oświeceniowy
WtoczącejsięwówczaswPolscewalceideowejipolitycznejukazaniesię
takiejpracybyłobydlaobozukrólewskiegoważkimorężem.Prezentowana
wniejmonarchicznawykładniahistoriimogłabystanowićdobrąlegitymiza-
cjędziałańkrólaijegootoczenia.WalkaoprzekształcenieRzeczypospolitej
stawałasiętakżebowiembojemohistorię.Jakpiszeznawcategookresu:
DCzłowiekdrugiejpołowyXVIIIw
.niezależnieodtego,czybyłzwolenni-
kiemnowychoświeceniowychprądów,czyteżprzeciwnikiem,oczekiwałod
historiibardzowiele.Spodziewałsię,żeprzemawiającazjejkartprzeszłość
będziewmocydostarczyćmuwartościowychwskazówek,którymimógłby
siękierowaćwpracynadprzekształceniemstosunkówkrajowych,zgodnie
zezróżnicowanymizapatrywaniaminato,jakpowinnawyglądaćnaprawa
Rzeczypospolitej.Poszukiwaniadrógtejnaprawy
,wypełniającedziejepoli-
tyczneiintelektualnePolskiwokresiepopierwszymrozbiorze,wiązałysię
nierozłączniezodnajdywaniemnowychpoglądówogólnychnanarodową
przeszłość,zkształtowaniemsięnowychcałościowychwyobrażeńodziejach
Polskiiprzewartościowaniemsądówdawnych,odpowiedniodowyznawanych
ideologiiiprogramówpolitycznych”17.
KolejnetomyHistoryinarodupolskiego18wychodzącewlatachbezpośred-
niopoprzedzającychzwołanieiobradySejmuWielkiego,awięcwczasach,
gdyniebyłojeszczerozwiniętychtechnikagitacyjnychimasowychśrodków
komunikacji,stanowiłyzpewnościącennenarzędzieoddziaływańpolitycznych
wrękuobozuzamkowego.Niechodziłobowiemlitylkoouprawomocnienie
zapomocąargumentuhistorycznegowłasnejracjiiutwierdzeniewniejczłon-
kówswojegougrupowaniaideowego,aletakżeoprzekonanieipozyskanie
nowychspośródniezdecydowanychdotejporyobywateli.Wtakimwłaśnie
złożonymkontekście:historiograficznym,ideowymipolitycznym—należy
rozpatrywaćukazaniesiępierwszejnaukowejnarracjisyntetycznejautorstwa
AdamaNaruszewicza.
17Ibidem,s.213.
18
Tomy2—7ukazałysięwlatach1780—1786.Tom1.opracowanyzostałjużpośmier-
ciautoraw1824r.napodstawiedwóchuzupełniającychsię,aleteżczęścioworóżniących
międzysobąrękopisów
.WzamyślekrólaisamegoNaruszewiczaHistoryanarodupolskiego
miałabyćdoprowadzonadoczasówwspółczesnychautorowi.SzerzejZob.A.F.Grabski:
AdamNaruszewicz—dziejopisnaroduł,s.63—83.
