Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27
znaczenieinterioryzacji,nazywającmyślenieukierunkowanezinterioryzowaną
formączynnościeksploracyjnych.
WewnikliwymstudiumM.Kielar-Turskiej(1994)znaleźćmożnasynte-
tycznącharakterystykęprocesuinterioryzacji,któradopełniatenfragmentroz-
ważań.Poanaliziepojęcia,jegowariantówiważniejszychteoretycznychujęć,
cytowanaautorkastwierdza,że
„Interioryzacjajest(…)dwukierunkowym,cyklicznymprocesemstrukturalno-
-generatywnym.Wprocesietymumysłwystępujejakoagentinicjującyzmianywformie
konstrukcjiirekonstrukcjistruktur”(1994,82).
Najistotniejszajestwszakżefunkcjategoprocesuproduktywnejtrans-
formacji(podkr.A.T.),którydoprowadzanakażdymetapierozwojupsy-
chicznegodopowstawanianowychstrukturpełniącychodmiennefunkcje,
wskutekczegopowstajenowakonfiguracjafunkcjipsychicznych(M.Kielar-
-Turska,1993).Wartopodkreślić:nowepojęcia,nowefunkcje.
Określenie„pojęcienowe”kryjewsobiepułapkę,zobowiązujebowiemdo
wskazaniamomentu,którywzakresieobuwyróżnionychtypóweksploracji
decydujeostymulującymwpływienowościiprzesądzaomożliwościjejznaj-
dowaniawrezultacieeksploracjizewnętrznejijejwytwarzaniawrezultacie
eksploracjiwewnętrznej.
Nowośćjestnietylkostymulatoremeksploracji.Właściwośćtęuważasięza
jednozkluczowychkryteriówoceniającychpomysłyiwynikijakotwórcze.
Współwystępujeztakimikryteriami,jak:użyteczność,uniwersalność,wartość
kulturowa,środowiskowa,podmiotowa(por.K.Drat-Ruszczak,1978;T.Ko-
cowski,1989;1991;A.Cropley,1999;E.Nęcka,1987;2001iinni).Zmierzając
kuokreśleniucechaktywnościtwórczejwinnysposób,niepomijającywszakże
tejwłasności,T.Kocowskizaproponował,abyaktywnośćtwórcząpotencjalnie
(tj.twórcząwskalipodmiotowej)definiowaćpoprzezkryteriumprocesualne
żnorodnościposzukiwańiposzukiwaniażnorodności(A.Tokarz,1985;
T.Kocowski,A.Tokarz,1991).Kryteriumtakiedajesięwszechstronnieuza-
sadnićwynikamibadańdotyczącymirozwojufilo-iontogenetycznegoczłowie-
ka(T.Kocowski,1989;1991b).Oznacza,żeaktywnośćpoznawczaczłowieka
jesttwórczaniejakozeswejnatury,zarównowsensiepodmiotowym,jakispo-
łecznym,wykazującprocesualnąwłaściwośćżnorodnościformikierunków
eksploracjizewnętrznejiwewnętrznejorazżnorodnościjejrezultatów.
ModelS.Szumanapokazuje,jakiejestznaczenierozwojowenowościoraz
dlaczegoimmanentnącechąaktywnościpoznawczejdzieckajest„konsumowa-
nie”wzrastającejżnorodnościotoczenia,costanowitakżekoniecznąprze-
słankęrozwojupotencjałutwórczego.
Wskazanewarunkigenetyczneifunkcjonalneniewyczerpująjeszczezagad-
nieniarozwojowejciągłościwzakresierolieksploracjijakokoniecznegoczyn-
nikarozwojupoznawczegokutwórczości.Istniejebowiemtakżepodobieństwo
obserwowalnewzachowaniueksplorującegodzieckaitwórcy,utrwalone
wdanychautobiograficznych,biograficznychianegdotycznych.Wskazujesię
mianowicie(por.J.Trzebiński1976;A.Tokarz,1985;E.Nęcka,2001)na