Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
MałgorzataCywińska
Należypodkreślić,iżHansSelyewyodrębniłdwarodzajestresu:
•dystres(streszły)-stresdeprywacji,stresprzeciążeniaprowadzący
dochorobyizwiązanyzestresoramioddającymicierpienie,frustrację,
udaremnienie,zachowaniaagresywne;
•eustres(dobrystres)-wiążącysięzezdarzeniamipozytywnymioraz
stresoramimotywującymidowysiłkuiosiągnięćżyciowych,generują-
cymizadowolenie,radość,spełnienie,autoekspresję.
HansowiSelyemuprzypisujesiędużezasługiwzakresiebadańnadstre-
sembiologicznym.Trzebajednakzaznaczyć,żeobokstresubiologicznego
wyróżniasięteżstrespsychologiczny,któryodnosisiędotrzechnurtów:
•wpierwszymnurcierozpatrujesięstreswkategoriachbodźca,sytuacji
lubwydarzeniazewnętrznegoookreślonychwłaściwościach(teoria
napięciaemocjonalnegoIrvingaL.Janisa,koncepcjastresowychzda-
rzeńżyciowychBarbarySnelliBruce’aP.Dohrenwendów);
•wdrugimpodejściustresjestanalizowanywkontekściereakcjiwe-
wnętrznychczłowieka,zwłaszczaemocjonalnych,doświadczanych
wewnętrzniewpostaciokreślonegoprzeżycia(ujęcieDavidaMecha-
nicacharakteryzującestresjakoreakcjędyskomfortujednostkiznajdu-
jącejsięwokreślonejsytuacjiorazTomaszaKocowskiego,którybadał
m.in.wpływlękunaczynnościpoznawczewprocesierozwiązywania
zadań);
•wtrzecimujęciustresjestokreślanypoprzezrelacjemiędzyczynni-
kamizewnętrznymiawłaściwościamiczłowieka(teoriasytuacjitrud-
nychTadeuszaTomaszewskiego,informacyjno-regulacyjnateoriastre-
suJanuszaReykowskiego,rozwojowateoriasytuacjitrudnychMarii
Tyszkowej,transakcyjnateoriastresuRichardaS.LazarusaiSusan
Folkman)6.
Spośródwymienionychpsychologicznychujęćiteoriidotyczącychstre-
sunajwiększywpływnaświatowebadaniadotyczącetegofenomenumiała
transakcyjnateoriastresuRichardaS.LazarusaiSusanFolkman.Wspomnia-
niautorzydefniująstresjakookreślonąrelacjęflmiędzyosobąaotoczeniem,
któraocenianajestprzezosobęjakoobciążającalubprzekraczającajejzasoby
izagrażającajejdobrostanowi”7.Istotnąrolęwprzytoczonejteoriiodgrywa
relacjajednostkizotoczeniem-transakcjazotoczeniem-którąpodmiotpod-
dajeoceniepoznawczej.Jeśliocenitętransakcjęjakostresującą,towówczas
6I.Heszen-Niejodek,dz.cyt.,s.467.
7R.S.Lazarus,S.Folkman,Stress,appraisal,anddoping,SpringerPublishingCo.,NewYork
1984,s.19.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
