Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JęzykiEuropy
25
Jednąznajważniejszychhistoryczniecechjęzykówindoeuropejskichbyłaiwniektó-
rychjęzykacheuropejskichpozostaładodziśfleksjaliczącaniegdyśażosiemprzypadków.
Niewiemy,wjakisposóbdoszłodojejpowstaniaijakprymitywnyczłowiek,którynie
pozostawiłposobienawetsztukipisania,stworzyłtakskomplikowanyiprecyzyjnysystem
języka.DWkażdymjęzykuzbiegiemczasustrukturagramatykimatendencjedouprasz-
czaniasię.Jestzatemsensowneprzypuszczać,żegdyspoglądamywstecz,dostrzegamy
tylkojednoskomplikowanezboczegóry[ś]iżemusitambyćdrugajejstrona,ukrytaprzed
naszymioczami,któraobejmujestadiagramatycznegorozwoju,gdysystemtenzyskiwał
swójzłożonycharakter.Jestrzecząoczywistą,żemowaludzkaniemogławybuchnąćnagle,
stającsięodrazukompletną”
30
.
Przypuszczasię,żezrazuprymitywnekomunikatydźwiękowe,zanimzarysowały
sięjakiekolwiekpodstawygramatyki,byłyprawdopodobniecechąwszystkichjęzyków
światawichnajstarszejfazierozwojowej.Początkowoniewielkaichliczbapozwalałana
odróżnianiewyrażanychprzeznieintencji,Dkażdesłowostanowiłopotencjalnyprzypadek.
Musiałosprawdzaćswąprzydatnośćwkombinacjachzlicznymiinnymisłowami[ś]
iprawdopodobniestawałosięcorazbardziejściślepowiązanezinnymi,ażostateczniestra-
ciłoswąoddzielnąodinnychegzystencję”
31
.Wmiaręjednakrozwojuumysłowegoczłowieka
słówprzybywałoicoraztrudniejbyłoróżnicowaćwyrażanenimiintencjewstosunkudo
jużistniejących.Powstałapotrzebaokreślaniaichzależnościodpozostałych.Towówczas
pojawiłsiępraimpulsdeklinacjiikoniugacji,copozwoliłowyposażyćposzczególnewyrazy
wcechywskazująceichmiejsceifunkcjewdanejsytuacjijęzykowej.Byćmoże,jaktwierdzą
niektórzyzbadaczyzjawiska,byłotoprosteprzedłużenietrwaniadźwiękulubdołą-
czeniejakiegośkrótkiegodźwiękudodatkowego
32
.Każdywyrazotrzymywałwtensposób
swojeindywidualnenaznaczenieitozwielościtakichnaznaczeńzacząłsięwykształcać
m.in.systemośmiuprzypadków.Przebiegtegoprocesupozostajedodziśjednąznajwięk-
szychzagadeklingwistycznychzawierającąsięwpytaniu,jakumysłludzkiznajdującysię
wpoczątkowymstadiumrozwojuzdołałstworzyćtakskomplikowanestrukturyjęzykowe.
Pytanietobrzmiintrygująco,jeślizważyć,żewmiaręzbliżaniasiędowspółczesności
obserwujemyprocesodwrotny:symplifikacji,czyliupraszczaniasięstrukturjęzykowych,
czegoprzykłademjestzanikającysystemfleksyjnywjęzykachzachodniejEuropy.
Natomiastniektórejęzykiazjatyckie,np.chiński,niepotrafiłysięoderwaćodwielości
naznaczeń,tworzonoichcorazwięcej,niepowstaławnichfleksjaistądmamyDprzykład
mowy,któranigdynieodeszłaodprymitywnejheterogeniczności”
33
.Wyjaśniato,dlaczego
językichińskiczyjapońskimająsystempismazawartywtysiącachznaków,odrębnychdla
każdejsylaby.Natomiastwjęzykachindoeuropejskich,zasprawązmianywobrębiewyrazu
lubwjegopozycjiwobecinnych(językipozycyjne),niepotrzebnejestukazywanieróżnych
formifunkcjidanegopojęciazapomocąwielościodrębnychsymboli.
Wwielujęzykachindoeuropejskichfleksjastopniowozanikałazasprawąprocesu
synkretyzacjiprzypadków,czylizjawiskaprzejmowaniafunkcjidanegoprzypadkaprzez
30
M.Bryant,J.Aiken,TheOriginofGramar,w:PerspectivesonLanguage,eds.J.A.Rycenga,J.Schwartz,
NewYork1963,s.89.
31
32
33
Ibid.,s.96.
Ibid.
Ibid.
