Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.2.IgnacyRzecki-człowiekbiedermeieru
25
KilkarysówzliteraturyispołeczeństwaL.SiemieńskiegoorazObraznajnowszegoruchu
literackiegowPolsceF.Lewestama.Dotychpowieścinależą:popierwsze,utworyJózefa
Korzeniowskiego,uznanedziśprzezJ.Bachórza(Realizmbez„chmurnejjazdy”.Studia
opowieściachJózefaKorzeniowskiego,Warszawa1979,passim)zanależącedoodmiany
prozyrealizmumoralistycznego(pojęcieLionelaTrillinga),zalecającegosiędetalicz-
nościąopisuoraziluzjąobcowaniazrzeczywistością,prawdopodobieństwem,typowo-
ścią,reprezentatywnościąwerystyczną,atakżewiedząnatematspołeczeństw,narodu,
psychikiczłowiekaiobyczajów.PowieściKorzeniowskiegosamąjużtytulaturązdra-
dzająprzedmiotopisuiprzestrzeńświataprzedstawionego(Wędrówkioryginała,Nowe
wędrówkioryginała,Garbaty,Emeryt,TadeuszBezimienny).Podrugie,dobiedermeieru
należąoczywiścielicznepowieściJózefaI.Kraszewskiego(Historiaobladejdziewczynce
spodOstrejBramy,Pamiętnikinieznajomego,Dziwadła,Komedianci,Jaryna,TomkoPraw-
dzic,Złotejabłko,Starysługa,Powieśćbeztytułu),ZygmuntaKaczkowskiego(Dziwo-
-żona,Bajronista,Wnuczęta),JózefaDzierzkowskiego(Rodzinawsalonie,Próżniak,Serce
kobiece),NarcyzyŻmichowskiej(Księgapamiątek),LudwikaSztyrmera(Pantofel,Świat-
łoicienie,Nocebezsenne),JanaZachariasiewicza(Uczony,Renata),WłodzimierzaWol-
skiego(DomekprzyulicyGłębokiej)orazpowieściAleksandraNiewiarowskiego,Pauliny
Wilkońskiej,AlbertaWilczyńskiegoiwieluinnychpowieściopisarzyminorumgentium.
IstotnymidlanarodzinbiedermeieruwPolscebyłysłowaKraszewskiegoz1851roku
(ListydoRed.Gaz.Warszawskiej),wktórychvuciszyłburzębyronowską”
,vchmuryroz-
darłiukazałprostymchrześcijańskimsercomniebo,ziemię,pracęipieśń”
.Wodniesie-
niudoliteraturypolskiejterminutegoużyłaporazpierwszyM.Żmigrodzka(Wojaż
romantykasmorgońskiego,vTwórczość”1962,nr9,s.63-70),określającgojakozjawi-
skonegatywne,łączącesięzfilisterstwem,reakcyjnościąizaprzaństwem.Rokpóźniej
pojęciemtymposłużyłasięMariaJanion(Zmierzchromantyzmu,vPamiętnikLiterac-
ki”1963,z.4,s.318[przedruk:Eadem,Romantyzm.Studiaoideachistylu,Warszawa
1969]),uznawszytozjawiskowliteraturzepolskiejzarodzajvczyśćcaliterackiego”
.Po
trzechlatachM.Żmigrodzka(Polskapowieśćbiedermeierowska,vPamiętnikLiteracki”
1966,z.2,s.384[przedruk:Eadem,Przezwiekiidącapowieść.Wybórpismoliteraturze
XIXiXXwieku,Warszawa2002]),rozwijającimodyfikujączasugerowanetezy,stwo-
rzyłakrótkirysbiedermeieruwliteraturzepolskiej,mający,jakdotąd,kształtminisynte-
zytegoprąduunas.Dopieroprzedparulatywśrodowiskupoznańskimpowstałaksiążka
przedrukowującanajważniejszewypowiedziozjawiskubiedermeieruwliteraturzenie-
mieckojęzycznej,zkróciutkimnawiązaniemdoobszarupolskiego,zob.Sporyobieder-
meier,wybór,wstępioprac.J.Kubiak,Poznań2006.
WarteuwagisąwtymzakresierównieżpraceA.Mazur,m.in.Dwieutopierealizmu:
„NadNiemnem”ElizyOrzeszkoweji„Późnelato”AdalbertaStifera,vPamiętnikLiteracki”
2000,z.2;Międzyprzekleństwemabłogosławieństwem-codziennośćuGustawaFlauber-
ta,AdalbertaStiferaiJózefaIgnacegoKraszewskiego,[w:]CodziennośćwliteraturzeXIX
(iXX)wieku,s.289.Podziśdzieńniemapracynaukowej,któraporządkowałabynagro-
madzonewokółpojęciaijegoistotynieporozumieniapłynącezuprzedzeńlubignorowa-
niatychzjawisk.Jaksięzdajejednak,następujedziśpewnajeślinierehabilitacjazjawiska,
toprzynajmniejuznaniegozauprawomocnione.DowodemjestartykułD.Ratajczakowej
