Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Interpretacje,dopowiedzenia,impresje
Trudnosięspodziewać,bywobectychniedostatkówizaniedbańrekonesans
uobecnianiasięelementówbiedermeierowskichwliteraturzepolskiejokresu
pozytywizmubyłzadowalający9.Braktendotyczytakżenajwiększychpowieści
realistycznych,wtymLalki;pojawiałysięwprawdziepojedynczewypowiedzi
sugerującetezę,iżwkreacjiRzeckiegoopalizującechybiedermeierowskie,ale
niezostałyonepodjętewgłębszychanalizach10.Szerzejpotraktowałtękwestię
TomaszSobieraj,dokonującpobieżnegoprzeglądupisarstwaBolesławaPrusa
(międzyinnymiwSierocejdoli,LalceiEmancypantkach)właśniepodkątemwy-
stępowaniawnimpierwiastkówbiedermeierowskich11.Niejesttojednakartykuł
wyczerpującytemat:niespełnadwustronicowapróbapowiązaniapostaciRzec-
kiegozestylistykąbiedermeierowskąwypadabladoiażprosisięodalszyciąg.
Jakijestzatemantropologicznyobrazurodzonegotużprzedpowstaniemlisto-
padowym,wywodzącegosięzdrobnomieszczaństwawarszawskiegoRzeckiego,
jakwyglądadookolnyświat,któryonsamorganizujeiwktórymuczestniczy?
Pamiętnikarz
JużsamakoncepcjadwugłosunarracyjnegowLalce,i-cozatymidzie
-powierzenieRzeckiemufunkcjiautonomicznegoopowiadacza,wskazujena
świadomewykorzystanieprzezPrusajednejzzasadniczychcechobyczajowości
biedermeieru,czyliobsesyjnegoniemalżywiołupisania:listów,pamiętników,
dzienników,celemzachowaniaciągłościtradycji,aleteżjakoformyautoterapii
ipocieszenia.SolilokwialnyPamiętnikstaregosubiektamacharakterpraktycz-
nyi,jakzwyklewbiedermeierze,utrwalającywmiaręmożliwościnajwierniejto,
cominione,ito,coteraźniejsze.To,cozobaczone,przeżyte,odczute-dawniej
iteraz-zostajeunieruchomionewpostacizapiskówodchodzącegojużwprze-
szłośćczłowieka.SamRzecki,vdobrowolnieodciętyodnaturyiludzi,utopiony
wwartkim,aleciasnymwirzesklepowychinteresów”12,zapewnia,żepiszepoto,
(Arcydziełobiedermeieru?,[w:]CodziennośćwliteraturzeXIX(iXX)wieku[przedruk:
Eadem,Wkrysztaleipłomieniu.Studiaiszkiceodramacieiteatrze,Wrocław2006,t.2]),
wskazującejnacechyPanaTadeuszajakodziełaokresuiestetykibiedermeieru.
9Sątozaledwierozpoznaniapojedynczychutworów,częstowrelacjikomparaty-
stycznej,zob.A.Mazur,Dwieutopierealizmu:„NadNiemnem”ElizyOrzeszkoweji„Późne
lato”AdalbertaStifera,vPamiętnikLiteracki”2000,z.2.
10T.Żabski,GrossmuteriNapoleon.Ambiwalentnyobrazcodziennościw„Lalce”Bo-
lesławaPrusa,[w:]CodziennośćwliteraturzeXIX(iXX)wieku.
11T.Sobieraj,„Sierocedole”„geniuszyuczucia”.Obiedermeierowskichcechachtwór-
czościBolesławaPrusa,vPrzeglądHumanistyczny”2010,nr1,s.89-91;por.H.Voisine-
-Jechova,Polskiiczeskiumiarkowanyromantyzmwkontekścieliteraturyświatowej,[w:]
CodziennośćwliteraturzeXIX(iXX)wieku,s.289.
12L,I,33.
