Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Interpretacje,dopowiedzenia,impresje
duszęmoją,jeżelijąmam”21).Niekiedywierzyon,coprawda,wOpatrzność
kierującąhistoriąpolityczną,zgodniezżyczeniemswegoojca,którymówiłdoń:
vPamiętaj,żeBonapartówBógzesłał,ażebyzrobiliporządeknaświecie;adopóty
niebędzieporządkuanisprawiedliwości,dopókiniewypełnisiętestamentcesa-
rza”22.Rzeckikierujesięprzytymswojąidéefxe,wiarąwsprawiedliwośćświata,
głoszącswoistyprowidencjalizm,wiaręwzwycięstwoNapoleonidów.
JózefBachórzzauważa,żepowieściowygłosRzeckiegojest
głosemprotestuprzeciwchorobommoralnymnowychczasów:antysemityzmowi,
geszefowi,brutalności.IonzuporemprzeciwstawiasięnawetukochanemuSta-
chowi,gdytenwodruchuzdenerwowaniadrażnigostwierdzeniem,żezwycięzców
sięniesądzi,żesiłaprzedprawem.Rzeckisądzizwycięzców.Jegorefleksjaohistorii
jestzbudowananawymaganiumoralnościodpolityki23.
Starysubiektjestczłowiekiempoczciwym,dobrodusznym,wyrażającym
opiniewynikającezjegouczuciowego,empatycznegojednoczeniasięzludźmi,
zvinstynktuwspólnotyiufności”
.Rzeckikochaludziiufaimniekiedyjakdziecko,
dlategodotykagoludzkapodłośćiniesprawiedliwość:kiedyoczerniagoKrze-
szowska,kiedyStawskamaprocesokradzież,kiedySzprotźlemówiojegoSta-
chu,kiedySzumanzżymasięnajegomatrymonialnekonceptyitakdalej.Wtedy
milknieautoterapeutycznawiarawpowodzenieidealistycznychrozwiązań,Rzec-
kipogrążasięwsmutkuimarazmie.Ogarniagowówczasmelancholiaistarysu-
biekttęsknidoswoichpiechurówidoKatza.Tensmutny,melancholijnyhumor
Rzeckiegojestbardzowłaściwytakżenastrojombiedermeierowskiejliteratury.
Obecnewopracowaniachpolskojęzycznychprzekonanie,iżbohaterbie-
dermeierujestdziwakiemioryginałem24,niejestścisłe,wyrażaraczejroman-
tycznypunktwidzenia,itobardzookrojony,falsyfikującypowieściowefabuły25.
Ujemnewaloryzowanieprąduzahamowałonadłuższyczasrozwójwiedzyonim.
Biedermeiertaktowanyjakozjawiskogorsze,niejakowstydliwe,zostałwyparty
przedewszystkimzuwaginabrakdążeńnarodowowyzwoleńczychisugestię
pogodzeniasięzlosemzniewolonych.Jaknegatywniepostrzeganebyłozjawi-
skouprawianiatakzwanejvniewnoszącejfermentu”literaturywokresiemię-
dzypowstaniowym,wskazujeopatrzonywymownymtytułemesejKazimierza
21L,II,274.
22L,I,41.
23J.Bachórz,Ofunkcjachstaregosubiektaw„Lalce”,[w:]BolesławPrus,Twórczość
irecepcja,red.E.Łoch,S.Fita,Lublin1993,s.109.
24B.Mądra,Biedermeier,[w:]SłownikliteraturypolskiejXIXwieku,s.102-103.
25Najczęściejbohaterempowieścibiedermeierowskiejjestkonserwatywnyszlach-
cic,któryniekiedymacechyoryginała,alezazwyczajjestporte-paroleautora;wypowiada
kwestiekluczoweiumoralniające.
