Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Budniak,Edukacjaspołeczno-przyrodniczadzieciwwiekuprzedszkolnymimłodszymszkolnym.
Podręcznikdlastudentów,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-174-6,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
Rozdział1.
Środowiskoiczłowiek
21
ozon,tlenekwęgla,dwutleneksiarki,dwutlenekazotu19,którychilośćzmienia
sięnp.wzależnościodrodzajuspalanegopaliwa.Opróczwyżejwymienionych
wskładpowietrzawchodząjeszczeinneskładniki,takiejak:pyły,dym,sadza,
amoniak,siarkowodór,atakżedrobnoustroje.
Właściwościfizycznepowietrza
Doelementówkształtującychwłaściwościpowietrzazaliczasię:
temperaturę,wilgotność,ruch,ciśnienie.
–Temperaturapowietrza–zależyodróżnychczynników.Zasadnicząinaj-
ważniejsząrolęwpowstawaniuciepłanaZiemiodgrywaSłońce.Inneczyn-
niki,takiejak:gorąceźródła,wulkany,wskazująnawysokątemperaturę
wnętrzaZiemi,ciepłouzyskiwaneznichjestjednakznikomeiniewystar-
czającedoogrzaniaatmosfery.Kolejnymiczynnikami,odktórychzależy
temperaturapowietrza,są:szerokośćgeograficzna,poryroku,położenienad
poziomemmorza,pokrycieterenu,zachmurzenie,ruchpowietrza(wiatry),
atakżeciepłowłaściwewarstw,naktórepadająpromienie20.Większość
organizmówżywychwystępujeiprzejawiaaktywnośćżyciowąwtempera-
turachod0ºCdo+30ºC,aleprzejawyżyciasąmożliwewtemperaturachod
–70ºCdo+80ºC21.
–Wilgotnośćpowietrza–zależyodilościzawartejwnimparywodnej,któ-
razmieniasięwzależnościodtemperaturyiciśnieniaatmosferycznego.
Źródłamiparywodnejwatmosferzesą:parującewodyotwarte,transpiracja
roślinigleby.Zdolnośćpowietrzadowchłanianiaparywodnejjestograni-
czona.Impowietrzejestcieplejsze,tymwięcejmożezawieraćparywodnej
wtejsamejobjętości.WystępowanieparywodnejumożliwiażycienaZiemi
(oddychanie,opady).Abyorganizmyżywemogłyfunkcjonować,wilgot-
nośćwzględnapowinnawynosić60–80%parywodnejwpowietrzu22.
–Wiatrpowstajewskutekróżnicytemperaturiciśnieńmaspowietrznych,
aprzemieszczaniesiępowietrzaodbywasięwpoziomie,zawszeodwyżu
doniżu23.Naszybkośćruchupowietrzaznacznywpływwywierarównież
obrótZiemi,którawprzestrzenikosmicznejporuszasięzprędkościąoko-
ło30km/s.Ruchpowietrzaokreślasięnajczęściejwmetrachnasekundę,
albowkilometrachnagodzinę.Dookreśleniaprędkościwiatruużywasię
specjalnejskaliBeauforta,któraobejmujestopnieod0do12,przyczym
0stopnioznaczaciszę,a12–huragan.
19Z.Sorbjan:Meteorologia…,op.cit.,s.40.
20K.Borowicz:Środowiskogeograficzne,op.cit.,s.41.
21E.Pyłka-Gutowska:Ekologiazochronąśrodowiska…,op.cit.,s.17–18.
22K.Borowicz:Środowiskogeograficzne,op.cit.,s.46–47.
23Ibidem,s.42,45.
