Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Ekonomiainstytucjonalnawretrospekcji
VeblenaiJohnaR.Commonsa.Wkolejnejczęściomówionozłożonośćnurtuinstytu-
cjonalnego,któryrozwijałsiępoIIwojnieświatowej.
1.2.Prekursorzy
Naukinieistniejąbezprzeszłości.Zanimdochodzidoprofesjonalizacjidanej
dziedzinynauki,trwaprocesformowaniapytań,dokonywaniaobserwacjiiustala-
niafaktóworazzwiązkówmiędzynimi.Zajmująsiętymludzieposiadającyzmysł
ciekawościidoświadczeniapraktyczneorazfilozofowie,którzyodchwilipowsta-
niauniwersytetówposzukująuniwersalnychodpowiedzinapytaniaoistotęświata
imiejscewnimczłowieka.
Prekursorówdanejdziedzinynaukimożnawięcszukaćwodległejprzeszłości
inaogółznajdujesięichwśrodowiskachmyślicieliwwielkichcywilizacjachstaro-
żytności.JakoprekursorówekonomiiwskazujesięzazwyczajKsenofontaiArysto-
telesa.Tuzajmujemysięjednakposzukiwaniemprekursorówmyśliinstytucjonalnej
wekonomii,którabada,jakfunkcjonująrynkiigospodarkarynkowa.
Gospodarkarynkowajakocałośćwzajemniepowiązanychrynkówtowarów,
pracyikapitałuwyłaniałasięstopniowo,alenabrałaprzyspieszeniawrazzodkry-
ciamigeograficznymi,wynalazkamitechnicznymi,upowszechnianiemsięhandlu
izorganizowanejprodukcjiprzemysłowejodXVIIwieku.Poszukiwanieregularności
wfunkcjonowaniurynkówinteresowałonietylkopraktyków,alerównieżfilozofów
imatematyków.PrawiedokońcaXIXwiekuekonomianiebyławłączanawstruktu-
ryakademickie,cobyłojejsłabością,ajednocześniejejsilnąstroną.Mankamentem
nieakademickiejekonomiibyłorozproszeniebadaczy,trudnościkomunikowaniasię
iwypracowaniawłasnejmetodynaukowej.Słabąstronąbyłarównieżzależność
badaczyodrygorówtworzonychwśrodowiskunaukowym,wktórymdominowały
teologiaifilozofiascholastyczna.
Prekursorówmyśliinstytucjonalnejwekonomiiznajdujemynaogółpozauni-
wersytetami.BylitofilozofowieszkockiegoOświecenia,którychdociekanianate-
matnaturyczłowieka,moralności,państwaiprawawpłynęłynaukształtowanie
przezAdamaSmithakoncepcjifunkcjonowaniakonkurencyjnychrynkówimoty-
wówczłowiekagospodarującegowotoczeniuinstytucjiformalnych(prawoiwy-
miarsprawiedliwości).
AdamSmith(1723-1790)niebyłekonomistąakademickim,alebyłakademikiem,
wykładowcąfilozofiimoralnejnauniwersyteciewGlasgow.Swojepodstawowe
dziełoekonomicznept.Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów1
1
14
A.Smith,AnInquiryintotheNatureandCausesoftheWealthofNations,London:W.Strahan
andT.Cadell,1776;polskiewydania:A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwa
