Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArturKoterski–TadeuszBilikiewiczijegohistoriaembriologiinowożytnej33
wówczasjestonomożliweczydopuszczalne.Uwagiokonstruktywizmie
sięgająwgruncierzeczydalekopozaksiążkęBilikiewiczaidotyczącałej
wywodzącejsięodSudhoffaszkołyhistoriograficznej-jesttotematna
innąokazję114.KonstruktywizmwłaściwywywodowiwDieEmbryologie
jestprzedstawionyponiżejwczęścitrzeciej,tuzaznaczmytylko,żeonie-
naturalnościtakiegopodejściapisałsamBilikiewicz:nhistorykpostępuje
sztucznie,jeślimówioduchuepokibarokualborokoko”115.Syntezyhi-
storycznewogólnościnniesąniczym,jaktylkowyrazempodmiotowych
przekonańautora,urobionychtwórczowedługtworzywaprzebadanych
składnikówrzeczywistościbieżącejlubminionej”116.Wymuszonesąwięc
takżekonstrukcjehistoryków,którewykorzystałwswojejksiążce:nJedno-
stronna,wszczegółachniewątpliwienaciągana,choćniemniejpłodna[jest
również]koncepcjaJoëla”117.WtakimrazieDiepgen,kiedysamużywa
pojęciaduchaczasu,takżemusiposługiwaćsiękonstruktem.WPolsce
kilkalatpóźniejkrytykęczęściniemieckichhistorykówmedycynykonty-
nuowałFleck,wedługktóregorekonstrukcjanduchaczasów”możliwajest
wyłączniezacenęnieakceptowalnychuproszczeń118.
ZastrzeżeńcodowykorzystanejprzezBilikiewiczametodyniewyrażał
natomiastSigerist,przeciwnie,stwierdzał:nRzadkozdarzamisię,byuczeń
takdobrzerozumiałmojezamiary”119.Zkoleizdaniemniemieckiego
114
Krótkącharakterystykęujęcianeoromantycznego(którereprezentowałDiepgen)
orazkulturalizmuprzedstawiaB.Płonka-Syroka,nKształtowaniesięstandardumetodo-
logicznegoiproblematykibadawczejniemieckiejhistoriografiimedycynywXXw.ijej
wpływnastandardhistoriografiiamerykańskiej”,Historyka,t.48(2018),s.58-64oraz
id.,Medycynawhistoriiikulturze.Studiazantropologiiwiedzy,UniwersytetMedyczny
im.PiastówŚląskichweWrocławiu,Wrocław2013,s.123-130.
116
T.Bilikiewicz,nZnaczenieperspektywydlasyntezyhistorycznej”,w:H.Barycz,
J.Hulewicz(red.),Studiazdziejówkultury,GebethneriWolff,Warszawa1949,s.600.
Niemniejzyskująonenaukowycharakterzewzględunan[ł]takiearkanametody,jak
krytykaźródełzewnętrzna,anawetihermeneutyka,są[one]niewątpliwiewyrazemnauko-
wości.Warunkimetodynaukowejbędąspełnioneprzykrytycznejpróbieustaleniafaktu
dziejowego,nawetjeślidopomocytrzebawziąćdomysłiwpewnejmierzeinterpretację
źródła”(ibid.,s.606).
117
T.Bilikiewicz,nMedycynanaprzełomieświatów”,PrzeglądLekarski,r.II,s.II,
nr9-11(1946),s.255.
118
Por.niżej,s.42,przyp.149.Ichdebatęomawiałemjużgdzieindziej:patrzwyżej,
