Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
XXXI
Każdarzeczposzczególnaikażdezdarzeniestanowiskład-
nikobutychstruktur,zresztąidentycznychzesobą.Ogół
„idealnych”cechwszystkichrzeczyskładasięnalogiczną
budowlę,paradoksalnąwiedzęorzeczach,którejniktnie
wie(posiada?),aktóramoże,aleniemusi,zaktualizować
sięwczyimśpodmiotowymakciepoznawczym.
MonizmSpinozyijegomechanistycznydeterminizmob-
nażatymsposobemzarównocałeswojeostrzeradykalnie
antyreligijneiantyscholastyczne,jakteżróżneswojesłabo-
ściiniedostatki,którezresztąSpinozadzieliwwiększości
zcałymmaterializmemmetafizycznym.Samojużposłuże-
niesiędlapoparciaswojegoateizmuontologicznymdowo-
demjest,jakwspomniano,świadectwempewnejzależności
odscholastycznegosposobumyślenia.Wiarawpoznawal-
nośćświataimplikujeuSpinozywiaręwszczególnymyślny
sposóbistnienia,którymaprzysługiwaćcałejrzeczywisto-
ści,awprowadzabezspornywątekidealistycznydojego
doktryny.Przeciwstawieniemateriiogółowirzeczyposzcze-
gólnychiuznanietzw.jakościzmysłowychzasubiektywne,
chronicznasłabośćwszelkiegometafizycznegomateriali-
zmu,odbierarównieżspinozjańskiemumaterializmowiod-
pornośćnaatakisubiektywistów.Skrajniemechanistyczny
determinizmSpinozymusinieuchronnieprowadzićdofata-
listycznychkonsekwencji,choćwjegodoktryniewymierzo-
nyonjestm.in.przeciwkofatalizmowikalwińskiemu,
awiarawstałośćiniezmiennośćprawrządzącychprzyrodą
okupionajestfaktycznierezygnacjązmożliwościoddziały-
waniaczłowiekanaświatzewnętrzny,odrzuceniemobiek-
tywnościstosunkówczasowychiuznaniemwolności
ludzkiejtylkowformieprzystosowaniasięiafirmacjinie-
uchronnościzdarzeń.Stądrównieżpochodzibrakwdok-
