Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
XXXIII
nieoczekiwanychmanifestacjizagadkowejwolisiłnadprzy-
rodzonych,astajesięorganicznym,podległymprawomśro-
dowiskiemnaturalnymczłowieka,będącegojejczęścią.
Monistyczneujęcieświatalikwidujerozdwojenieczłowieka
naciałoiduszę,szczególniegodnąopiekiitroski,awyma-
gającątejopiekikoniecznieznowuzestronykościoła.Tym
sposobemzarazemobalasiępogardędlaprzyrodyibudzi
sięzaufaniedomożliwościpoznawczychczłowiekaiwiarę,
żeświatpoznawaćnietylkomożna,aleiwarto,itoniepo
to,abywznosićsięodniegodopoznaniaaniołówiBoga,
alepoto,byułatwiaćżyciesobieiinnym,bywyzwolićsię
odlękuprzedprzyrodąiwykorzystaćjądlaswoichcelów.
CzłowiekSpinozyjestistotąautonomiczną,podległąwła-
snymprawom.Spinozabyłświadomspołecznychkonse-
kwencjiswojejdoktryny,wszczególnościzaśtego,żejegode-
terminizmczyniniepotrzebnąwszelkąorganizacjęreligijną,
bowiemprawaprzyrodydziałającezmocąnieuchronnąnie
dająsięodwrócićaniprzebłagać.Byłświadom,żejegomate-
rializmmarównieżkonsekwencjepolitycznenaderdoniosłe.
Procespoznania
Możnazapytać,jakimsposobemSpinoza,ogłaszającpo-
znanieapriorizanajwyższyinajdoskonalszysposóbnaby-
waniawiedzy,azarazemodrzucająckartezjańskąteorię
ideiwrodzonych,mógłuznaćobiektywnośćtejwiedzynie-
doświadczalnejiwierzyćwjejwartośćpoznawcządlazna-
jomościzewnętrznegoświata;jakwyobrażałsobieproces
poznaniarzeczyprzezduszęludzką?Wnajbardziejpraw-
dopodobnejinterpretacjiuzasadniasięto,wmoimprzeko-
naniu,następująco.
