Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I-2.FARMAKODYNAMIKA
Agonistąnazywamysubstancję,którawykazujezarów-
nopowinowactwodoreceptora,jakiaktywnośćwe-
wnętrzną.
Agoniścioaktywnościwewnętrznejrównej1określani
sąjakopełniagoniści,zaśoaktywnościwewnętrznej
większejod0,amniejszejod1–jakoczęściowiago-
niści(partialagonist).Substancjetakiemająwłaściwości
pełnychagonistóworaz–wobecnościpełnegoagonisty
–antagonistów.
Receptormożewystępowaćwdwóchstanach(konfor-
macjach):nieaktywnym(spoczynkowym)iaktywnym(zak-
tywowanym).Obawystępująwdynamicznejrównowadze,
którawraziebrakuligandaprzesuniętajestzwyklecał-
kowiciewkierunkustanunieaktywnego.Jeślijednak
receptorytakżebezobecnościligandamogąsięznaleźć
wstanieaktywowanym,mówisięoreceptorachokon-
stytutywnejaktywności(np.receptorGABA
A
).Wtych
warunkachligand,którywiążesiępreferencyjniezre-
ceptoremwstanienieaktywnym,możespowodować
przesunięciestanurównowagiwtymkierunku.Takie
substancjeokreślamymianemodwrotnychagonistów,
ponieważzmniejszająonestanaktywnościkonstytu-
cyjnej.
Wklasycznejterminologiiodwrotnemuagoniściebę-
dzieprzypisywanaujemnaaktywnośćwewnętrzna.Jego
działaniemożezostaćzniesioneprzezantagonistędla
jegomiejscawiązania.
Antagonistąnazywamysubstancję,którawykazujepo-
winowactwodoreceptora,alenieprzejawiaaktywności
wewnętrznej(aktywnośćwewnętrznarówna0).
Antagonistakompetytywnywiążesięwsposóbodwra-
calnydomiejscaefektorowego(receptora,enzymuitp.)
wtymsamymmiejscucoagonista.Podanieagonisty
możewyprzećcząsteczkiantagonistyzmiejscaefektoro-
wego.KrzyweAriënsadlawszystkichstężeńantagonisty
pozostajądosiebierównoległeirównoległedokrzywej
odpowiedzinaagonistębezantagonisty(rycinaI-3).
Antagonistaniekompetytywnywiążesięwinnymmiej-
scuniżagonista.Podanieagonistyniemożewyprzeć
cząsteczkiantagonistyzmiejscaefektorowego.Krzy-
weAriënsawmiaręzwiększaniasięstężeniaantago-
nistyprzesuwająsięwprawo,leczrównieżspłaszczają
(rycinaI-3).
Mieszanyagonista-antagonistawystępuje,gdyjestwiele
typówokreślonejgrupyreceptorówidanyzwiązekdzia-
łaróżnienaposzczególnereceptory(np.receptoryopio-
idowetypuµ,σ,K).
EC
Logarytmstężenialeku
EC
RycinaI-3.Wpływantagonistówleku–kompetytywnegoinie-
kompetytywnego(krzyweAriënsa).EC–effectiveconcentration.
Ostatniowprowadzonodwanowepojęcia:funkcjonalna
selektywnośćagonistycznaisuperagonista.
Funkcjonalnaselektywnośćagonistyczna(biasedago-
nism)odnosisiędozdolnościligandadoaktywowaniatyl-
kojednejzkilkudrógsygnałowychreceptora.Naprzy-
kład
karwedylol
stabilizujekonformacjęreceptorów
:-adrenergicznychwpostaciniezwiązanejzbiałkiemGs,
apromujeszlakizależneodarestyny(patrztakże:fiDe-
sensytyzacjareceptorówzwiązanychzbiałkiemG”).
Superagonistajesttypemagonistyzdolnymdowywo-
łaniaodpowiedzimaksymalnejwiększejniżagonista
endogenny.Naprzykład
gozerelina
jestsuperagonistą
receptoradlahormonuuwalniającegogonadotropiny
(GnRH).
Regulacjareceptorowa
.Down-regulation(regulacjafiwdół”)–utrzymującesię
zwiększonestężenieagonistymożefiodwrażliwiać”
receptorylubzmniejszaćichliczbę,cospowodowa-
nejestinternalizacjąreceptorów(uciekaniemwgłąb
komórki)lubichnasilonymrozkładem.Powodujeto
zmniejszeniesiłydziałanialekupopewnymczasie
stosowaniawstosunkudosiłynapoczątkuterapii
(np.gdy
dobutamina
jeststosowanadożylniewnie-
wydolnościserca,jużpo72godzinachjejsiładziała-
niasłabnie).
11
