Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I-1.FARMAKOLOGIA–POWSTAWANIEIRODZAJELEKÓW
Naturalnejest,żestykolbrzymichpieniędzyibadań
klinicznychmożesprzyjaćróżnegorodzajunieprawidło-
wościom(patrzramka).Bardzoistotnawtymkontekście
jestrolapaństwowychinstytucjinadzorującychproces
wdrażanialekuorazwdrażanieodpowiednichmecha-
nizmówkontrolibadań.Wieleużytecznychinformacji
obadaniachklinicznychznajdzieCzytelniknastronach
UrzęduRejestracjiProduktówLeczniczychWyrobów
MedycznychiProduktówBiobójczych(http://www.urpl.
gov.pl/pl/produkty-lecznicze/nasze-zadania),atakżena
stroniehttp://www.badaniaklinicznewpolsce.pl/.
Wiernyogrodnik
Jednymzkamienimilowychnadrodzedozaostrzenianadzorunadpróbamiklinicznymistałysięzdarzeniazwiązane
zbadaniemprowadzonymw1996rokuprzezfirmęPfizerwnigeryjskiejmiescowościKanonadwdrożeniemdo
leczeniagruźlicyfluorochinolonu–trowafloksacyny.Lekpodanookoło200dzieciom,spośródktórych11zmarło,
auwielupojawiłysiępoważnedziałanianiepożądane.Spornąkwestiąpozostaje,czybadaniaprowadzonebyłypod
odpowiednimnadzoremizzachowaniemzasad.Niewchodzącwrozstrzygnięciatejbardzoskomplikowaneji,jak
siępóźniejokazało,wielowątkowejsprawy,należypodkreślić,żezwróciłaonauwagęświatanaproblemHtaniego”
iniezgodnegozestandardamiprowadzeniabadańklinicznychwbiedniejszychrejonachglobu.
WydarzeniawKanoposłużyłyzakanwępowieścisensacyjnejJohnaleCareéHTheConstantGardener”,napodsta-
wiektórejw2005rokupowstałobsypanynagrodamifilmpodtymsamymtytułem(HWiernyogrodnik”,reż.Fernan-
doMeirelles,2005),pozostawiającyuwidzawstrząsającewrażeniebezbronnościmieszkańcówHzapomnianego
kontynentu”wobecinteresówbezwzględnychmiędzynarodowychkorporacjiiintrygpolitycznych.
Placeboinocebo
Uważasię,żeHieronimzeStrydonu,którywlatach382–406przekładałBiblięzhebrajskiegoigrekinałacinę,po-
pełniłnieścisłośćwtekściepsalmu116(HDziękczynienieuratowanegoodśmierci”),tłumaczącwerset9.,brzmiący
dosłownie:HBędęchodziłwobecnościPańskiejwkrainieżyjących”,jakoHPlaceboDominoinregionevivorum”,
coznaczyraczejHSpodobamsięPanu...”.JegotłumaczenieBiblii(Wulgata)byłopierwsząksiążkąwydanądrukiem
iażpowiekXXkanonicznymtekstemKościołazachodniego.StądwzięłosięokreślenieHplacebo”(porazpierw-
szyużytew1785rokuwsłownikumedycznymNewMedicalDictionary),któreoznaczasubstancjęlubprocedurę
(np.chirurgiczną–ang.shamprocedure)maksymalnieneutralnąiteoretycznieniemającąwpływunaprzebieg
chorobyupacjenta,jaknajbardziejpodobnąwformie/przebiegudowłaściwegoleku/właściwejprocedury,sto-
sowanąjakokontrolędonich,przedewszystkimwbadaniachklinicznych.Koniecznośćstosowaniaplacebojako
kontroliwbadaniachwynikazwystępowania„efektuplacebo”–poprawystanuzdrowiapozastosowaniuplacebo
(zkolei„efektnocebo”oznaczawystępowanieupacjentadziałańniepożądanychpozastosowaniuplacebo).Ana-
lizapiśmiennictwawskazuje,żeefektplacebowystępuje(zdużązmiennością)uokoło35%pacjentówleczonych
zpowoduróżnegorodzajudolegliwościbólowych.W1978rokuJonLevineiwsp.wykazaliważnąrolęendorfin
wprzeciwbólowymefekcieplacebo.Obecnieuważasię,żekluczowąrolęwefekcieplacebo,wszerszymniżtylko
odczuwaniebólukontekście(np.wzakresiedziałaniaprzeciwdepresyjnego),odgrywadopamina–głównymediator
układunagrody,atakżecholecystokinina(przeciwbólowedziałanieplacebomożebyćznoszoneprzezantagonistów
jejreceptorów).Zpunktuwidzenianeurofizjologiiobszaremmózgukluczowymdlaprzeciwbólowegoefektupla-
cebowydajesiękoraprzedczołowa,któraodpowiadazaHoczekiwaniedobregodziałania”lekuiuruchamiawspo-
mnianewyżejszlakineurotransmisji.Psychologiczniekluczowedlawystąpieniaefektuplacebojestpozytywnena-
stawieniepacjentacodospodziewanegodziałanialeku(iodwrotnie,przewidywanienegatywnychskutkówzażycia
lekuodpowiadazaefektnocebo).Przyjmujesię,żeefektplacebo,głównieobjawowyidotyczącyprzedewszystkim
subiektywnychodczućchorego,możetakżedotyczyćmechanizmówgłębiejzwiązanychzpatogeneząschorze-
niaipowodowaćzmniejszenienasileniaobiektywnychwykładnikówchoroby.Naprzykładdanezeksperymentów
prowadzonychwróżnychzwierzęcychmodelachstresuwskazująnamożliwośćmodulowaniaogólnoustrojowych
reakcjizapalnychifunkcjiukładuimmunologicznegoprzezwpływnaOUN.Wydajesię,żewzajemnepowiązania
pomiędzyOUNaukłademodpornościowymułatwiajątemuostatniemusprawniejsząwalkę,np.znowotworami.
Oileplacebo,podawanenajczęściejwreżimiepodwójnieślepejpróby,zajęłostałemiejscewprotokołachbadań
klinicznych,otylewciążbudzikontrowersjepytanie,czyetycznieuzasadnionemożebyćstosowanieplacebowco-
dziennejpraktyceunieświadomychtegopacjentów(np.wleczeniuprzeciwbólowym).Oczywistenatomiastwkon-
tekściepowyższychrozważańjestto,żepodanieplacebojakoswoistegotestunaHhisterię”upacjentajestwysoce
niewłaściwe–obecnośćdolegliwościreagującychnaplaceboniewykluczaorganicznegotłachoroby!
9
