Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Cotosąhardcases?
17
nowojorskiegosądu:nOtóżzasadymogą«produkować»wyjątkiodregułwkonkret-
nychsprawach,aliczbatychwyjątkówjestteoretycznienieprzewidywalna.Zatem
nigdyniemożnapoddaćpełnejformalizacjijakiejkolwiekregułyprawnej,bozawsze
istniejemożliwość,żewjakiejśnieprzewidzianejprzeznassytuacjijakaśzasada«wy-
produkuje»odniejwyjątek”23.Wydajesięjednak,żenatymwłaśniepolegaistota
hardcases.
Powyższeuwagimiałynacelu:popierwsze,potwierdzenieistnieniazjawiskatrud-
nychprzypadków;podrugie,ustaleniejegorozumienianagrunciewspółczesnej
teoriiifilozofiiprawa,zwłaszczafilozofiiargumentacjiprawniczej.Mamywięcdo
czynieniazpewnymutrwalonymparadygmatem,odktóregoniniejszaksiążkajest
odstępstwem.Dlajejpotrzebprzyjmujemybowiemznacznieszerszeiniecoodmien-
nerozumieniezarównoistotytrudnychprzypadków,jakizakresuwykorzystania
praktycznegodyskursuprawniczego.Naszymcelemjestzaprezentowanieiomówie-
nieszereguprzykładów,któreniekonieczniemieszcząsięwwyżejpodanejdefinicji
hardcases,conieoznacza,żeniemajątakiegocharakterunagruncieprzyjętychniżej
konwencjonalnychzałożeń.
Popierwsze,uważamy,żetrudneprzypadkiwystępująnietylkowprocesiestoso-
waniaprawaipowiązanejznimwykładni,leczmogądotyczyćtakżepozostałych
nwymiarów”fenomenuprawa-tworzenia,obowiązywaniaiprzestrzegania.Wtym
sensiezaczynnikdecydującyotym,czymamydoczynieniazhardcase,czyzeasy
case,uznajemyfaktwielościmożliwychrozwiązań,któredasięuzasadnićwprocesie
dyskursupraktycznegonagruncieprzyjętychkryteriówracjonalnościisłuszności.
Trudnyprzypadekwtymznaczeniuniejestwyłączniedomenąsędziegoposzukują-
cegorozwiązaniawkonkretnejsprawie,wktórejniemadodyspozycjijednoznacznej
regułyprawnej.Podobneproblemyargumentacyjnemożenapotkaćtakżezjednej
stronynp.ustawodawcadecydującysięnaregulacjęlubnapowstrzymaniesięodre-
gulacjiokreślonychstosunkówspołecznych,zdrugiejzaśnp.obywateldecydującysię
naodwołaniesiędoinstytucjicywilnegonieposłuszeństwalubrezygnującyztego.
Niezmieniatofaktu,żeztrudnymiprzypadkamiistotnienajczęściejmamydoczy-
nieniawpraktycesądowejwprocesiestosowaniaprawai/lubjegowykładni.Dotyczy
totakżesferyobowiązywaniaprawa,np.kiedysądstajeprzedniezwyklerzadkim,ale
jednocześnieniezwykledramatycznymwyboremwynikającymzkonfrontacjizasad
duralex,sedlexorazlexiniustissimanonestlex.Historiaostatnichkilkudziesięciu
latdobitniedowodzi,żetenwybórniejestwcale,iwbrewwszelkimpozorom,wy-
łączniehipotetycznąmrzonkąfilozofówprawa.Wtejksiążceinteresujenasnietyle
konkretnadecyzjapodjętawodniesieniudohardcase,coraczejbardziejgeneralna
problematykatowarzyszącadochodzeniudorozstrzygnięcia.
23J.Stelmach,B.Brożek,Metodyprawnicze...,s.89.
