Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
ErnstCassirer,Filozofaformsymbolicznych.Częśćtrzecia:Fenomenologiapoznania
któratrwadodziśiktóranadałanowożytnejiwspółczesnejpsychologiijej
właściwymetodologicznyrys.Rozpoczynasięwalkamiędzypsychologią,
któracodozasadyczerpiezprzyrodoznawstwaistarasięjaknajwierniej
naśladowaćjegometodyobserwacjiianalizy,ainnąjejformą,któraopiera
sięprzedewszystkimnatradycjinaukoduchu[Geisteswissenschafen].Her-
derniedoszedłdoswoichwnioskównadrodzepsychologicznegoempiry-
zmu,leczkierowałanimwielkacałościowaintuicjażycialudzkiegoducha,
któregocałebogactwoiwszystkiekonkretne,poszczególnemanifestacje
chciałostateczniewyprowadzićzfundamentalnejsiły,zjednego,wspólnego
korzenianczłowieczeństwa”
.Abstrakcyjneanalizypsychologicznezagrażają
jegozdaniemtejjedności.TutajpsychologiaokresuSturmundDrang,
któranawołujedouchwyceniażywychprocesówpsychicznychjakocałości,
przeciwstawiasiętemuencheiresisnaturae,którechwytatylkoczęści.Her-
derszukajednościczłowieczeństwa,niezaśjednościprzedmiotuprzyrody
ukonstytuowanejwobiektywizującychmetodachnauki.IdzietuzaHa-
mannem,któregogłównypoglądmożna,wedługGoethego,streścić
wzdaniu,żewszystko,coczłowiekstarasięosiągnąćczynemlubsłowem,
musiwypływaćzezbiorowegowysiłkuwszystkich:nwszelkieusiłowaniajed-
obiektywnego”
,wpodstawoweproblemyfilozofiijęzyka,estetykiifilozo-
fiireligii,równieżpsychologiaifenomenologiapercepcjiotrzymałynowy
niezwykleistotnyimpuls.Odtądpsychologicznyempiryzmcorazczęściej
potwierdzałiumacniałpodstawowypoglądHerdera.Wykazywanocoraz
wyraźniej,żepodziałnadokładniewyodrębnioneobszaryzmysłówniena-
leżybynajmniejdopierwotnychdanychpercepcji,leczżeraczejstopniowo
zanika,imbardziejsięzagłębiamywnprymitywne”strukturyświadomości.
Wydajesiębowiem,żeichcharakterystycznąiistotnącechąjestto,żenie
nakreślonotujeszczewyraźnychliniidemarkacyjnychmiędzydoznaniami
pochodzącymizróżnychzmysłów.Percepcjastanowirelatywnieniezróż-
nicowanącałość,zktórejniewydzieliłyiniewyodrębniłysięjeszczezbyt
wyraźnieposzczególneobszaryzmysłów.Współczesnapsychologiarozwo-
jowawykazałatonawieluprzykładachzdziedzinypsychologiizwierząt,
psychologiidziecka,npsychologiiludówpierwotnych”
.Wewszystkichtych
światachsferydoznańwzrokowychisłuchowych,węchowychismakowych
[Zob.J.W
.v.Goethe,Zmojegożycia.Zmyślenieiprawda,t.2,przeł.AGuttry,War-
szawa1957,s.51].
