Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanWoleński
CZYMJESTFILOZOFIAPRAWA?
Słowakluczowe:płaszczyznywteoriiprawa,prawonatury,przyczynowość
zaniechania,teoriaprawa
Wprowadzenie
Tradycyjny,ukształtowanywXIXwiekupodziałnaukprawnych(prawoznawstwa)
obejmowałtrzygrupy:(a)dogmatykęprawa,(b)historięprawai(c)teorięprawa
(częstookreślanąjakoogólnąnaukęoprawie);pomijamprzytymteoriępaństwa
iprawa,ponieważbyłatomarksistowskazbitka,dyktowanaraczejwzględami
ideologicznyminiżmerytorycznymi.Rubryka(a)obejmujeszeregsubdyscyplin,
zktórychkażdapoświęconajestokreślonejgałęziprawaaktualnieobowiązują-
cego(pozytywnego),naprzykładprawakarnego,cywilnego,administracyjnego,
konstytucyjnegoitakdalej.Nazwandogmatykaprawa”wyrażafakt,żeprawoobo-
wiązującejestswoistymdogmatem,wramachktóregoporuszasięnaprzykład
cywilistalubkarnista,wyjaśniającto,czymzajmujesięjakodogmatykprawacywil-
negolubkarnego.Dominującarolaprawapozytywnegojestpodkreślanabanalnym
zpozoruuzusemjęzykowym,wedlektóregonaprzykładndogmatykaprawakar-
nego”inprawokarne”oznaczająwzasadzietosamowdydaktyceiwprawniczym
życiuakademickim.Nieulegawątpliwości,żesamiprawnicy,anapewnowiększość
znich,uważajądogmatykęprawazanajważniejszączęśćprawoznawstwa.Ogólny
wzrostzainteresowaniahistoriąwXIXwiekuspowodował,żedziejeprawastałysię
ważnymdziałemnaukprawnych,atakżeistotnymelementemkształceniaprawni-
ków.To,czyhistoriaprawajestczęściąhistoriiogólnej,czyteższczególnączęścią
prawoznawstwa-zuwaginaswójprzedmiotijegodzieje-bywaniekiedykwe-
stiądyskusjimetodologicznej;podobnyproblemdotyczyjednakteżhistoriisztuki
czyreligii.Wprawoznawstwiekwestiatajestmożebardziejwidocznazuwagina
to,żefakultetprawniczyodpoczątkubyłsamoistnymskładnikiemuniwersytetu,
itakpozostałododzisiaj.Byćmożetaokolicznośćsprawiła,żeprawnicyuważają,
żesąwpewnymsensiesamowystarczalni,czyliżehistoriaprawanależydopra-
woznawstwa,aniedohistoriiogólnej.Podobniejestwwypadkusocjologiiprawa
(przynajmniejwpewnychjejujęciach)czylogikiprawniczej-ofilozofiiprawa
będziemowapóźniej.
Zpunktuwidzenianiniejszegoartykułunajważniejszajestteoriaprawa.Rozpa-
trujeonarozmaiteogólneproblemydotycząceprawa,takiejakźródłaprawa,jego
obowiązywanie,systemorazwykładnięczystrukturęnormyprawnej;dotejlisty
