Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JerzyZajadło
FILOZOFIAPRAWAATEORIAPRAWA
Słowakluczowe:estetykaprawa,flozofaprawa,metodologia,teoriaprawa
1.Estetykaprawa
Prawnicy,używającnaokreślenienprawa”jakosynonimunustawy”łacińskiego
terminulex,bardzoczęstoopatrujągoróżnymiprzymiotnikami:certa(pewna),
scripta(pisana),stricta(ścisła)ipraevia(uprzednia).Tradycyjnierzeczujmując,
prawopowinnobyćwięc:pewne,pisane,ścisłeiuprzednie.Odnosisiętowpraw-
dzieprzedewszystkimdoprawakarnego,wkontekściezasady:Nullumcrimen
sinelege,alenagrunciefilozofiiprawamożnaspróbowaćnadaćtemuujęciunieco
szerszeznaczenie.Jeślibowiemprzyjrzećsiębliżejtymprzymiotnikom,tooka-
zujesię,żeodpowiadająonedopewnegostopniaczterempodstawowymdziałom
filozofii:ontologii,epistemologii,logiceietyce.Związekmiędzytymiokreśleniami
awymienionymidziałamifilozofiizostanieomówionyniżej.Oznaczałobyto,że
nawetjeślifilozofiaprawauprawianaprzezprawnikówróżnisięniecoodfilozofii
prawainspecie,którązajmująsięfilozofowie,tojednocześniezoczywistychwzglę-
dówniemoże-czyniepowinna-rezygnowaćzpodstawowegoinstrumentarium
metodologicznegofilozofiiingenere(Zajadło2015).
Lexcertapotwierdzatylko,żeprawojestjakimśbytemwsensieontologicznym.
Namarginesiemożnadodać,żejesttojednakbytbardzospecyficzny-ojegoisto-
cieprzesądzabowiemnieto,żenjest”
,leczraczejto,żenobowiązuje”
,nacozwracali
uwagęjużneokantyści,zwłaszczazeszkołymarburskiej,naprzełomieXIXiXX
wieku.Taspecyfikaontologicznaspowodowała,żeciężarwspółczesnejdyskusji
filozoficznoprawnejprzesunąłsięnadrugąistotnączęśćfilozofii-epistemologię,
rozumianąjakoogólnąteoriępoznania.Nicdziwnego-prawotoprzedewszyst-
kimjęzyk,wktórymsformułowanyjesttekstprawny(lexscripta);językstanowi
główneźródłopoznaniafenomenuprawadlaprawników,którzystosująprawo,
idlaadresatównormprawnych,którzysązobowiązanidoichprzestrzegania.To
właśniejęzykowywymiarprawazdecydowałotakszerokimzastosowaniuwobrę-
biewspółczesnejjurysprudencjidorobkufilozofiianalitycznej.Niejestnamjednak
wszystkojedno,jakitojestjęzyk-powinienbyćścisły,precyzyjnyizwięzły.Jeśli
więclexmabyćtakżestricta,tosiłąrzeczywkraczamywtrzeciobszarszerokopoję-
tejfilozofii-logikę.Wreszcieczwartyzfilozoficznychwymiarów-etyka.Formuła
lexpraevianiewskazujewprawdzienatakizwiązekwprost,alewskazujenaniego
pośrednio.Trudnobowiemniedostrzecpewnychaspektówetycznychwfakcie,że
