Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekZirk-Sadowski
ANALITYCZNAFILOZOFIAPRAWA
Słowakluczowe:aktwoli,analizajęzykowa,dyrektywalnakoncepcjaznacze-
nia,ekstensjonalność,heureza,intensjonalność,językprawny,
komunikacjaspołeczna,logikadeontyczna,pozytywizminklu-
zyjny,pozytywizmprawniczy,pragmatykajęzyka,suweren,
użyciewypowiedzi,wypowiedziperformatywne
1.Powstanieanalitycznejflozofiprawa:
JeremyBenthamiJohnAustin
1010Prawnicyzawszeinteresowalisięjęzykowąformąprawa.Rzymskispórplebejuszy
zpatrycjuszami,zakończonyujawnieniemtekstuprawawpostaciprawadwunastu
tablic,otwieradługąlistęwydarzeńwhistoriiprawa,wktórychspieranosięorolę
językowejformyprawa.Większośćwybitnychwładcóweuropejskichpróbowała
wyrazićprawowformiepisemnejiwtensposóbutrwalićnormatywnośćprawną,aby
przetrwałaprzezpokolenia.Wokółtekstówprawnychrozwinęłasiępraktykapraw-
nicza,główniewformiesądowej,któraprzerwałabezpośrednizwiązekprawodawcy
ztekstemistworzyłasferęsamodzielnychinterpretacyjnychdziałańprawników.
DopierowXVIIIwieku,zasprawąJeremy’egoBenthama,językstałsiębez-
pośrednimprzedmiotemfilozofiiprawa.Posługującsięczystoempirycznymujęciem
znaczeniasłów,Benthamstarałsięoderwaćfilozofięprawaodmetafizyki,naktórej
opierałyswojąwizjętegoporządkunormatywnegokoncepcjeprawnonaturalne.
Benthamujmowałprawojakozespółznakówujawniającychwolęsuwerena
iodnoszącychsiędoobserwowalnychwdanejsprawiezachowań,podejmowanych
przezosobęlubklasęosób,któresątemuprawupoddane(Bentham1970,s.1).Powsta-
niemotywacjidorealizacjinormatywnościzawartejwtychzespołachznakówopierało
sięnaprzeprowadzanymprzezichadresatówrachunkucierpieniaiprzyjemności.
JakopierwszyBenthamzaproponowałpowiązaniefilozofiiprawazfilozo-
fiąjęzyka,rozumianąempirycznieiutylitarystycznie.Odrzuceniemetafizycznej
naturytakichpojęć,jakprawopodmiotoweczyobowiązek,byłodlaniegooczy-
wiste.Skoroniebyłyonezbudowanenapodstawieempirii,mogłybyćujętetylko
jakoparafrazywypowiedziodwołującychsiędowiedzypochodzącejzezmysłów.
1020Traktującswojerozważaniajakopróbęzbudowaniadefinicjipojęćprawnych,
Benthamrozpocząłprocesprzechodzeniawswoichrozważaniachodfilozofii
językakufilozofiianalitycznej;odrzucałjednaktradycyjnemetodytejfilozofii,
