Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(efektorów),uruchamianesąwłaściweprocesyhomeostatyczne,któreprzeciwdziałająpierwot-
nemuzaburzeniu.
Zdecydowanawiększośćprocesówhomeostatycznychopartajestnazasadzieujemnego
sprzężeniazwrotnego(ryc.2.1).Oznaczato,żewypadkowadziałaniaprocesujestprzeciwnado
kierunkudziałaniabodźca,którytęodpowiedźwyzwolił.Przykładowo,spadekciśnieniatętnicze-
gokrwiprowadzidobłyskawicznejaktywacjimechanizmówodpowiedzialnychzajegopodwyższa-
nie.Zapobiegająonedalszemuspadkowiciśnieniatętniczegoidążądoosiągnięciapoziomujak
najbardziejzbliżonegodowcześniejszegostanurównowagi.Podobniewzrosttemperaturyciała
spowodowanywysokątemperaturąotoczeniajestkorygowanyprzezuruchomieniemechanizmów
zwiększającychutratęciepła,coskutkujezmniejszeniemtemperaturyciałaiprzywróceniemjej
dostanujaknajbardziejodpowiadającegojejwcześniejszymwartościom.
Rycina2.1.
Kontrolahomeostazy(opiswtekście)
BP(bloodpressure)–ciśnienietętniczekrwi;T–temperaturaciała
Jakwspomnianojużwpoprzednimakapicie,żadenproceshomeostatycznynieprzebiega
zestuprocentowąsprawnością,arezultatemjegodziałaniajeststannajbardziejzbli-
żonydowcześniejszejrównowagi,niezaśjejidentyczneodwzorowanie.Corazczęściejwięc
zastępujesiępojęcie„homeostaza”terminem„homeodynamika”,bypodkreślićpłynnośćizmienny
charakterparametrówśrodowiskawewnętrznego,którenieustannieoscylująwwąskimzakresie
wartościokreślanychpotoczniewartościaminormalnymi.Coistotne,efektywnośćposzczególnych
procesówhomeostatycznychznacznieróżnisięmiędzysobąijestopisywanazapomocąwskaź-
nikahomeostazy,zwanegorównieżwspółczynnikiemsprzężenia.
Wyłączniewkilkuprzypadkachregulacjastałościśrodowiskawewnętrznegozachodziprzyudziale
wzajemnienapędzającychsięczynnikówbędącychpodstawądodatniegosprzężeniazwrotnego.
Dotyczytom.in.kaskadyczynnikówkrzepnięciaaktywowanejuszkodzeniemścianynaczyniowej,
skurczówmacicyindukowanychoksytocynąpodczasakcjiporodowej,atakżeprocesuszerzenia
siępotencjałuczynnościowegopodepolaryzacjikomórkinerwowej.Niemniejjednakdodatnie
sprzężeniezwrotnestanowinajczęściejmechanizmprowadzącydopowstaniapatologiiorazjej
utrzymywanialubpogłębianianazasadzietzw.błędnegokoła,któremożeprzerwaćdopiero
odpowiedniainterwencjamedyczna.
10
2.HOMEOSTAZA
