Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Początkifilozoficznejrefleksjinadumysłem
indywidualneprzetrwaniepośmierci.Ujejpodstawstanęłazapew-
nebardzointuicyjna,powszechniepodzielanaobserwacja,żerze-
czydzieląsięnanieożywioneiożywione,orazidącyzaniąwniosek,
żetedrugiemusząmiećzatemjakiśnieobecnywpiaskuczyglinie
składnik,którydajeimżycie.Byćmożeodkryciategodokonanojuż
dziesiątkitysięcylattemu,powołującdoistnieniapierwszereligie
szamańskie,jednakzbrakuźródełpisanychzmuszenijesteśmydo
snuciadomysłównapodstawieznaleziskarcheologicznych,cozawsze
obarczonejestdużądoząniepewności1.Niecowięcejwiemyonaj-
starszychreligiach,którepozostawiłyposobieźródłapisane.Wten
sposóbodkryliśmy,żeSumerowiewierzyliwistnienieduszy,utożsa-
mianejzboskimntchnieniemżycia”2.Koncepcjatazostałanastępnie
zaadaptowanawmitologiachBabiloniiiAsyrii,ajejśladymożemy
odnaleźćrównieżwKsiędzeRodzaju.NatomiastEgipcjaniewyróż-
nialikilkakomponentówduszyczłowieka,takichjakm.in.ba(oso-
bowość)ika(siłażyciowa)3.Dlanaszychrozważańważniejszebędą
jednakdwaźródłabliższenaszymczasom.Sąoneistotnenietylko
dlatego,żedotycząkontekstukulturowego,którybędziemyzgłębiać
wtymrozdziale,alerównieżztegowzględu,iżpojawiająsięwnich
źródłafilozoficznejkoncepcjiznanejdzisiajpodnazwądualizmu
psychofizycznego(zwanegotakżedualizmemsubstancji).Teźródła
todziełaHomera,zwłaszczaIliada,atakżewierzeniaorfickie.
RekonstrukcjęHomeryckiejkoncepcjiduszykomplikujefakt,iż
jejtwórcabyćmożeniedysponowałjeszczepojęciemciałajakoca-
łości,leczodwoływałsiędoposzczególnychjegoczęści.Jakzauważa
BrunoSnell,autorIliadynstalemówiochyżychnogach,poruszają-
1
G.Scherer,FilozofaśmierciodAnaksymandradoAdorno,przeł.W
.Szymona,
Kraków:WAM2008,s.43.
2
K.Łyczkowska,K.Szarzyńska,MitologiaMezopotamii,Warszawa:Wydawnictwa
ArtystyczneFilmowe1986,s.69.
3
J.Allen,Ba,s.161,[w:]D.Redford(red.),TeOxfordEncyclopediaofAncientEgypt.
Volume1,NewYork:oxfordUniversityPress2001,s.160-161.
40
