Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymożemyzdefiniowaćumysł?
argumentacji.Błędnebyłobyoczywiścieprzeświadczenie,żefilozofo-
wiepoprzednichepoknieargumentowaliinieproponowalidefinicji.
Wprostprzeciwnie-wieluznich,jakchociażbyholenderskifilozof
BaruchSpinoza(1632-1677),słyniezmatematycznegowręczsposo-
buwykładaniatwierdzeń.Wodróżnieniujednakodindywidualnych
upodobańmyślicieliznanychzhistorii,praktyczniecaładwudzie-
stowiecznafilozofiaumysłuwspierasięnaprogramowymzałożeniu
oprymaciedefinicjiiargumentu.Jeżelichodzioteostatnie,tona
kolejnychstronachtejksiążkiznajdzieszbardzowieleargumentów,
którebędąnasprowadzićprzezmeandrykolejnychpoglądów.Aco
zdefinicjąumysłu?Nocóż,tunapotykamynakolejnyproblem…
Czymożemyzdefiniowaćumysł?
Dotejporyposługiwałemsiępojęciemumysłutak,jakgdybybyłoono
jednoznaczneioczywiste.Niestety,wfilozofiirzadkokiedycokolwiek
takiebywa.Problemównastręczajużoddzielniepojęciaumysłuodin-
nychbliskoznacznychpojęć,takichjakdusza,świadomość,doświad-
czenie,przeżycia,przytomnośćalbojaźń.Alenatymnaszekłopoty
sięniekończą,ponieważnawetgdybyśmyustalilirelacjepomiędzy
wszystkimitymipojęciamiwichwspółczesnymrozumieniu,szybko
okazałobysię,żefilozofowieinnychepokdefiniowalijezupełnieina-
czej.Wartoprzywołaćtudwajaskraweprzykłady.Jakwkrótcezoba-
czysz,zarównouczenistarożytni,jakiżyjącywXVIIwiekuojciecno-
wożytnejfilozofii-Kartezjusz-używaliterminundusza”
.Jednakżena
przestrzenidwóchtysiąclecizakrestejnazwydiametralniesięzmienił:
dlaantycznychGrekówobejmowałonzasadęprocesówwitalnych,ta-
kichjakwzrostczyporuszaniesię,charakteryzującychwszystkieor-
ganizmyżywe,dlaKartezjuszanatomiast-wyłączniemyślenie,które
miałocechowaćtylkoczłowieka.AlenawetKartezjańskadefinicja,
31
