Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Eramedycynymolekularnej
chorobytakżewewczesnym,bezobjawowymokre-
sie.Badaniaprzesiewowecałychpopulacjiza-
zwyczajkosztowneitrudnezpowodóworganizacyj-
nych.Dlategoteżwdrożeniemolekularnychmetod
badawczych,przewidującychrozwójchoroby,może
zwiększyćskutecznośćbadańprzesiewowychoraz
wyraźniezmniejszyćkosztyopiekizdrowotnejprzez
ukierunkowanienadzorulekarskiegonaosobyzgrup
podwyższonegoryzyka.
Medycynamolekularnapowinnazatemnietylko
zapewniaćnadzórgenetycznomolekularnywpo-
szukiwaniuzwiększonegoryzykapowstaniachoro-
by,aletakżeidentyfikowaćśrodowiskoweczynniki
prochorobowe.Wodniesieniudochoróbwieloczyn-
nikowychjesttozadanietrudne,zarównozpunktu
widzeniametoddiagnostycznych,jakiorganizacji
przyszłychbadań.
Chociażwniektórychchorobachzłożonychobser-
wujesięagregacjęrodzinną(tzw.prawdopodobień-
stwopowstaniachorobydkrewnychjestwięk-
szeniżwogólnejpopulacji),jednakczynnikigenety-
cznechoróbzłożonychnależyrozpatrywaćraczej
zpunktuwidzenia,,genówpodatności’’odnośniedo
powstaniachorobyniż,,genówpowodujących’’roz-
wójchoroby.Obecnośćzmianwsekwencjioraz
ekspresjitychgenówniejestbowiemrównoznaczna
zwystąpieniemchoroby,którejpowstaniedodat-
kowodeterminujączynnikiśrodowiskowe.
Przewidywanierozwojuchorobywieloczynniko-
wejwymagametodpomiarowychoceniających
zmianymetabolizmukomórkowegopodwpływem
działaniazmiennychczynnikówśrodowiskowych
wprzeszłości,obecnieorazwprzyszłości,wpowią-
zaniuzosobniczymdziedziczonymi(lub)nabytym
uwarunkowaniemgenetycznym.Współczesname-
dycynaumożliwiaocenęryzykapopulacyjnego,
którejednaknależyzdecydowanieprzeciwstawiać
ryzykujednostki.Ponieważjużobecnieistnieją
wydajneiwiarygodnemetodygenotypowania,usta-
leniemiejscadiagnostykimolekularnejiporadnic-
twagenetycznegochoróbjednogenowychoprostym
torzedziedziczenia(np.mukowiscydozaczyfeny-
loketonuria)jestzadaniemstosunkowoprostym.
Wyzwaniemnatomiaststaniesiętworzenienadzoru
genetycznegochoróbzłożonych.Nadalbowiemnie
powstałyzasadyiprocedurybadawczeokreślające
wpływczynnikówśrodowiskowychnaorganizm
człowiekawskaliżycialudzkiego.
Medycynamolekularnapowinnatakżeumożliwić
poszukiwaniamolekularnychpodstawrozwojucho-
rób.Wzwiązkuzwieloczynnikowąetiopatogenezą
iosobnicząwrażliwościąnaczynnikiśrodowiskowe
jednorodnezklinicznegopunktuwidzeniachoroby
złożonewykazujązapewneznacząceżnicena
poziomiemolekularnym.Czyminnymbowiemmoż-
nawytłumaczyćzróżnicowanieprzebieguklinicz-
negochoróborazodpowiedzinaleczenie?Nadciś-
nienietętniczejestmodelowąchorobązłożoną,
wktórejnabywanawiedzaopatogeneziezmieniała
definicjenozologiczneiwtórniesposobyleczenia.
Przedlatynadciśnieniebyłouznawanezachorobę
jednolitąichociażobecnierozpoznaniepierwotnego
nadciśnieniatętniczegowymagawykluczeniajego
wtórnychpostaci,nadaljesttochorobaoheterogen-
nymprzebieguizmiennejodpowiedzinaleczenie.
Możnazatemprzypuszczać,żeistniejąmolekularne
podtypychoroby,którychidentyfikacjabędziemoż-
liwawrazzrozwojemmedycynymolekularnej.Jed-
nakmolekularnaklasyfikacjachoróbtylkowówczas
będzieuzasadniona,gdybędzieprowadzićdoprak-
tycznejoptymalizacjirozpoznawaniaileczeniapo-
szczególnychchoróborazzapobieganiaim.Bez
wątpieniabędąnimichorobynowotworowe.
Charakterystycznecechyraka,takiejakzaburze-
niaregulacjicyklukomórkowego,apoptozyiangio-
genezy,prowadzącedoniekontrolowanejprolifera-
cji,naciekaniaotoczeniaitworzeniaprzerzutów
odległych,następstwemm.in.aktywacjionkoge-
nóworazutratyaktywnościgenówsupresorowych.
Jednaktendeterministycznyparadygmatetiologii
rakaniewyjaśniarolizróżnicowanejekspresjige-
nów,modyfikowanejnietylkogenetycznymimuta-
cjami,lecztakżewarunkamiśrodowiskowymi,które
zapewnedecydująoklinicznejżnorodnościroz-
wojuiprzebiegutejchoroby.Naszawiedzanatemat
biologiinowotworówjestnadalfragmentaryczna,
apowiązaniewieluzjawiskwjedenlogicznyciąg
zdarzeńmożenosićznamionamyśleniażyczeniowe-
go.Napoziomiebiochemicznymtrudnojestodróż-
nićprawidłowyfenotypkomórkiodfenotypunowo-
tworowego,ponieważwiększośćzmianodróżniają-
cychkomórkęprawidłowąodnowotworowejma
charakterilościowyiraczejintuicyjniewyczuwamy,
żeposzczególnerodzajenowotworów,klasyfikowa-
nezewzględunapierwotnąlokalizacjęnarządową,
niestanowiąjednolitychchorób.Ichbiologiczna
iklinicznaheterogennośćjestnastępstwemzróż-
nicowaniagenetycznegoklonówkomórkowychtwo-
rzącychpierwotnegoguza.
Śmiertelnośćzpowoduchorobynowotworowej
jestpośrednimnastępstwemzdolnościnaciekania
sąsiedztwaizasiedlaniaodległychmiejscprzez
komórkinowotworówzłośliwych.Podstawowym
sposobemleczeniarakapozostajeleczeniechirur-
giczne,którecorazczęściejjestkojarzonezchemio-
terapiąadiuwantową,mającąnaceluusunięciezor-
ganizmujegorozsianychmikroprzerzutów.Pierw-
szoplanowymcelemwspółczesnejonkologiiklinicz-
nejjestzatemidentyfikacjachorychomałymryzyku
wznowychorobypoleczeniuoperacyjnym,uktó-
rychmożnazrezygnowaćzcytotoksycznej,aprzy
tymbardzokosztownejchemioterapii.Poszukiwane
takżemarkeryidentyfikującepodtypyrakawraż-
liwegonaswoistąterapięcelowaną.