Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pionoweukształtowaniepowierzchni
NowaZiemia,ZiemiaFranciszkaJózefa)orazwulkaniczne,zczynnymiwulkanami,
napółnocnymAtlantyku–IslandiaiJanMayen.
LądowączęśćzachodniejEuropycechujeswoistapasowośćwukształtowaniu
powierzchni.Wyrazistymjejelementemjestciągnącysięłukiemzzachoduna
wschód,wzdłużwybrzeżyMorzaPółnocnegoiMorzaBałtyckiego,pasnizinnazy-
wanychłącznieNizinąŚrodkowoeuropejską9.Rzeźbategoobszaru,podobniejak
północnejczęściEuropy,zostałaukształtowanapodczasplejstoceńskiejepoki
lodowej.Wstrefiezasięguostatniegozlodowacenianizinytecechujądużedeni-
welacje–występujątuwzgórzamorenoweowysokościprzekraczającejniekiedy
300mn.p.m.(Wieżyca,DylewskaGóra)orazobniżeniazajęteprzezjeziora
(PojezierzaPołudniowobałtyckiego).Odpołudniasąsiadujązpasemwyżynoraz
niskichiśrednichgórpooddzielanychobniżeniami.CiągniesięonodMasywu
Centralnego(1885mn.p.m.)iArdenównazachodzieprzezWogezyiSchwarz-
wald,ReńskieGóryŁupkowe,góryHarz,MasywCzeskizSudetami,poWyżynę
MałopolskązGóramiŚwiętokrzyskiminawschodzie.Kolejnympasemznajdują-
cymsięjeszczedalejnapołudniusąsilnieprzekształconewplejstocenieprzez
lodowcemłodegóryfałdoweobejmującegłównieAlpy–najwyższegóryEuropy
(MontBlanc,4807mn.p.m.)orazKarpaty(Gerlach,2655mn.p.m.).Odpółnocy
iodpołudniaustópgórwystępująobniżenia(podgórskieiśródgórskiezapadliska),
np.NizinaPadańska,KotlinaPanońska,KotlinaSandomierska,NizinaRumuńska.
LeżącewzachodniejEuropieWyspyBrytyjskiemająrzeźbębardzourozmaico-
ną.Stanowionamozaikęstarych,stosunkowoniskichgór(np.BenNeviswGórach
Grampian,1343mn.p.m.),denudowanychwyżyn(np.WyżynaPołudniowoszkocka)
oraznizin(np.Midlands,BasenLondyński).Zdecydowaniegórzyste,leczniezbyt
wysokiesąprzybrzeżnewyspy:Hebrydy,OrkadyiSzetlandy,atakżeoddaloneod
ląduwulkaniczneWyspyOwcze.Wichrzeźbieniemalpowszechniewidocznesą
śladyplejstoceńskiegozlodowacenia.
WpołudniowejEuropiedominujągóryiwyżyny,anizinywystępująjedynie
podrzędnie,wsąsiedztwiewybrzeży.NaPółwyspieIberyjskimgórywystępująna
północy–GóryKantabryjskieiPirenejeoraznapołudniu–najwyższenapółwyspie
GóryBetyckie(Mulhacén,3478mn.p.m.).Inne,niższepasmagórskie(Góry
Kastylijskie,GóryIberyjskie)dzieląwnętrzepółwyspu(MesetęIberyjską)nawy-
żynnekotliny:StarąKastylię,NowąKastylięiKotlinęAragońską.Niewielkie
niziny,pozawąskimpasemnazachodnimwybrzeżupółwyspu,występująnad
dolnymbiegiemTaguiGwadalkiwiru(NizinaAndaluzyjska).PółwysepApeniński
niemalwcałościzajętyjestprzezApeniny,podobniejakPółwysepBałkańskiprzez
9NazwazalecanaprzezKomisjęStandaryzacjiNazwGeograficznychpozaGranicami
Rzeczypospolitej.
23
