Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EUROPA–Informacjeogólne
naobszarachostatniegozlodowacenia(obszarymłodoglacjalne).Sątowysoczyzny
morenowe,wałymorenowe,kemy,ozy,drumliny,misyjeziorne,rynnypolodow-
coweorazsandryipradolinynaprzedpolulodowca.Wgórachlodowceprzemo-
delowaływcześniejsząrzeźbęnadającjejcechyglacjalne(cyrkilodowcowe,doliny
U-kształtne,dolinyzawieszone,progi,granieskalne,rysylodowcoweiwygłady
lodowcowe,stanowiąceelementytzw.rzeźbyalpejskiejbądźwysokogórskiej).
Wypływającezlodowcówrzekiusypałynaprzedpolugórrozległestożkinapływowe.
Podkoniecplejstocenuzacząłsięstopniowopodnosićpoziomwódoceanów,
wobniżeniutarczybałtyckiej,naprzedpoluzanikającegolodowcaskandynawskiego,
zaczęłotworzyćsięMorzeBałtyckie,terytoriumWyspBrytyjskichutraciłolądowe
połączeniezlądemstałymistałosięwyspami,wokółEuropypojawiłysięmorza
szelfowe,alądstopniowoprzybrałkonturyznanezkażdegozdjęciasatelitarnego
tejczęściZiemi.
Klimat
OklimacieEuropydecydujejejpołożeniegeograficznewumiarkowanych
szerokościachgeograficznych,dużerozczłonkowanieląduprzywzględnieniewielkich
jegorozmiarach,równoleżnikowy,wprzybliżeniu,układnizinigórorazsąsiedztwo
oceanunazachodzieiwielkiegolądunawschodzie.
Wpasiewybrzeżyatlantyckichistotneznaczeniemaoddziaływanieprądów
morskich,przedewszystkimciepłegoPrąduPółnocnoatlantyckiego,któryopływa
zachodnieipółnocno-zachodniewybrzeżaWyspBrytyjskich,WyspyOwcze,ajako
PrądNorweskiiPrądPrzylądkaPółnocnego–wybrzeżaPółwyspuSkandynaw-
skiego,sięgającwąskimiodnogamidoMorzaBiałegoipoNowąZiemię.Inna
strugaPrąduPółnocnoatlantyckiegoskręcakupołudniowiijakozimnyPrądKana-
ryjskioddziałujenazachodniewybrzeżePółwyspuIberyjskiego;jeszczeinnaskręca
nazachód(ciepłyPrądIrmingera)ipłyniewzdłużpołudniowychwybrzeżyIslandii
(zachodniewybrzeżetejwyspyopływazimnyPrądWschodniogrenlandzki).
Ośrodkamibarycznymi,którekształtującyrkulacjęatmosferycznąnadEuropą
sąprzedewszystkimWyżAzorski,umacniającyirozbudowującysięlatemdaleko
napółnocnywschódorazNiżIslandzki,pogłębiającysięirozszerzającyzasięg
swegooddziaływaniazimą.LatempogodawpółnocnejEuropiejestkształtowana
podwpływemWyżuArktycznego,natomiastwpołudniowo-wschodniejEuropie
podwpływemNiżuPołudniowoazjatyckiego.Zimąoddziaływaniaośrodków
barycznychsąrozłożoneinaczej.WewschodniejczęściEuropyzaznaczasięwpływ
WyżuAzjatyckiego,awpołudniowejEuropieniżówpowstającychnadMorzem
Śródziemnym,wstrefiefrontupolarnegorozdzielającegopowietrzezwrotnikowe
38
