Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wody
Jezioraibagna
JezioraibagnasąważnymelementemsieciwódpowierzchniowychEuropy.
Łącznapowierzchniajezior(bezMorzaKaspijskiego)wynosiokoło165tys.km2
(1,6%powierzchnikontynentu).Mająoneróżną,niekiedyzłożonągenezę.Tek-
tonicznągenezęmareliktowejezioroBalatonwKotliniePanońskiej.Największe
jezioraEuropymająpochodzenietektoniczno-polodowcowe.Należądonich
Ładoga(18,4tys.km2)iOnega(9,7tys.km2)wypełniająceobniżenianapołudnio-
wo-wschodnimskrajutarczybałtyckiejorazjezioraWener(5,5tys.km2)iWetter
wpołudniowejczęściPółwyspuSkandynawskiego.
JednaknajliczniejszewEuropiesąjeziorapolodowcowe.Występująone
zarównowgórach(niekiedynaprzedgórzu)–górskiejeziorapolodowcowe(je-
ziorapiedmontowe),jakinanizinach–znacznieliczniejszenizinnebądźniżowe
jeziorapolodowcoweróżnychtypów.Spośródpierwszychnajwiększesąpiedmon-
towejeziorapopołudniowejstronieAlp:Maggiore,Como,Garda,apopółnocnej
stronieJezioroGenewskieiJezioroBodeńskie.Ponadtowgórach(Pirenejach,
Alpach,Karpatach,GórachSkandynawskich)bardzolicznesącyrkowejeziora
polodowcowe(np.CzarnyStawnadMorskimOkiemwTatrach)orazjeziora
dolinnewprzegłębieniachżłobówlodowcowych(np.jeziorawDoliniePięciu
StawówPolskichwTatrach)iwzagłębieniachmorenowych(np.StawSmreczyń-
skiwTatrach).Nanizinachwzasięguostatniegozlodowaceniajeziorawystępują
niekiedymasowoitworząwówczaspojezierza.Najwięcejjeziorpolodowco-
wychróżnychtypówznajdujesięwpołudniowejczęściPółwyspuSkandynawskiego
oraznapojezierzach:Fińskim,Wileńskim,Mazurskim,PomorskimiMeklem-
burskim.
Naniektórychobszarachgórskichwystępująponadtojeziorapochodzeniawul-
kanicznego,np.Askja(Öskju)iMynaIslandii,BraccianoiBolsenawApeninach,
licznejeziorawOwernii,Szwabii,wgórachEifeliwKarpatach,atakżejeziora
krasowe,np.wGórachDynarskichiAlpachczyjezioranadbrzeżne(mierzejowe,
lagunowe,limanowe,deltowe),np.napołudniowymwybrzeżuMorzaBałtyckiego,
nadmorzami:Czarnym,AdriatyckimiTyrreńskim.
Bagnawwiększościzwiązanesązobszaramipolodowcowymi.Powstały
nadziałachwodnychwmiejscachniedokońcazorganizowanejsieciodpływu
powierzchniowego(Polesie,BagnaBiebrzańskie),wmiejscuzasypanychosadami
zarastającychjezioriwujściachrzek(np.deltaWisły).Wieleistniejącychwprze-
szłościbagienwzachodniejipołudniowejEuropiezczasemosuszonoizamieniono
wpolauprawne.
43
