Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EUROPA–Informacjeogólne
GóryDynarskie,StarąPłaninę,RodopygóryPindosinajwyższynaPółwyspie
BałkańskimmasywRiły(Musała,2925mn.p.m.).GórzystesątakżewyspyMorza
Śródziemnego,np.Baleary,Korsyka,Sardynia,SycyliaiKreta.
WschodniaczęśćEuropyjestnatomiastzdecydowanienizinna,cechujejąnawet
pewnamonotoniarzeźby.Niziny,częstoocharakterzerównin(RówninaRosyjska),
rozwinęłysiętuprzedewszystkimnapodłożuprekambryjskiejplatformywschod-
nioeuropejskiej,wtejjejczęści,któranazywanajestpłytąrosyjskąiobejmująprawie
połowępowierzchniEuropy.NajrozleglejsząznichjestNizinaWschodnioeuropej-
ska10–morfologiczneprzedłużeniekuwschodowiNizinyŚrodkowoeuropejskiej.
RozciągasięodwybrzeżaMorzaBarentsanapółnocypoMorzeCzarne,tektonicz-
neObniżenieKumsko-ManyckieiMorzeKaspijskienapołudniu(zwyłączeniem
GórKrymskich)orazodMorzaBiałego,Fennoskandii,wschodnichwybrzeży
MorzaBałtyckiegoiKarpatnazachodziepołańcuchgórskiUralunawschodzie.
Ukształtowaniepowierzchni–zukłademtypowychnizinaluwialnychiniezbytwy-
sokichwyżynwykazujesilnyzwiązekztektonikąpodłoża,odpowiadawyniesieniom
iobniżeniom(niekiedyzapadliskom)podłożaplatformowego.
WysokościbezwzględnewewschodniejczęściEuropysąmałourozmaicone
iwobrębienizinrzadkoprzekraczają200m.Wyżejwznosząsięmorenowewyso-
czyznyPojezierzyWschodniobałtyckich,kulminacjereliktowegopasmakaledo-
nidównapółnocy(GrzbietTimański),WyżynyPodolskiej(Gołogóry),GórKrym-
skichiprzedewszystkimłańcuchaUralu(Narodna,1895mn.p.m.).
Budowageologicznairozwójrzeźby
Europawrazzcałymszelfemkontynentalnym(zalanymprzezpłytkiemorza
przyobecnympoziomieoceanu)znajdujesięwobrębieeurazjatyckiejpłytylitosfery
(kontynentalnapłytaeurazjatycka)11.Jejgranicenawschodzie,zachodzieipółnocy
10NazwazalecanaprzezKomisjęStandaryzacjiNazwGeograficznychpozaGranicami
Rzeczypospolitej.
11Płytaeurazjatycka–kontynentalnapłytatektoniczna,obejmującaEuropęiznaczną
częśćAzji(bezPółwyspuArabskiegoiPółwyspuIndyjskiego)orazrozległepołaciemórzszelfo-
wychidnaOceanuAtlantyckiego.Odzachodu,północyiwschodu(Syberia),płytaeurazjatycka
graniczyzpłytąpółnocnoamerykańską.Nazachodzieipółnocyjesttogranicarozbieżna,
wyznaczająGrzbietŚródatlantycki(jegolokalnąkulminacjąjestIslandia)iGrzbietGakkela
wdnieOceanuArktycznego.Natomiastnawschodziejesttogranicazbieżna(strefasubdukcji)–
płytapółnocnoamerykańskaipłytafilipińskawsuwająsiępodpłytęeurazjatycką.Południową
granicęwyznaczaciągnącasięnadługościkilkunastutysięcykilometrówalpejsko-himalajska
strefafałdowa,poprzezktórąpłytaeuroazjatyckagraniczyzpłytamiafrykańską,arabską
iindoaustralijską.
24
