Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Budowageologicznairozwójrzeźby
aulakogenach18(np.dnieprowsko-donieckim,prypeckim)orazwzapadliskunad-
kaspijskimutworzyłysiępokładysolikamiennej.Ponadtowsynekliziemoskiew-
skiej,rowiednieprowsko-donieckimirowielubelskimwśródskałokruchowych
karbonuwystępująpokładywęgla.Lądoweosadyokruchoweorazmorskiewapienie,
margle,gipsyisole,atakżeniektórezłożawęglakamiennego(np.wzapadlisku
Peczory)powstawałyrównieżwpermie.
NawschodnimkrańcuBaltikipodkoniecerypaleozoicznejcorazwyraźniej
postępowałozwężaniesięistopniowezamykanieOceanuUralskiego.Wpermie
wnastępstwiekolizjiEuroameryki(wschodniejczęściBaltiki)zkontynentami
kazaskimisyberyjskimnastąpiłalikwidacjaOceanuUralskiego.Wjejwyniku
powstałnowykontynent–Laurazja,nazywanateżLaurussią.
Werzemezozoicznejorazwpaleogenieineogeniewepikontynentalnych
morzachnaobszarzeplatformywschodnioeuropejskiejosadzałysiępłytkowodne
wapienie,margleorazskałyokruchowe(piaski,iły).Grubszeserietychutworów
powstaływpołudniowejczęściplatformywschodnioeuropejskiejznajdującejsię
wzasięguwódOceanuTetydy.
Najmłodszeosadypokrywyplatformowejpowstaływczwartorzędzie,podczas
plejstoceńskiejepokilodowej.Wielokrotnezlodowaceniazostawiływpółnocnejczęści
platformyosadylodowcoweiwodnolodowcowekilkusetmetrowejmiąższości.Na
południowymzachodzieosadzałysięwtymczasieutworyeoliczne–pokrywylessowe.
Strukturykaledońskiepółnocnejipółnocno-zachodniejEuropyskładająsię
zdwóchelementów:kaledonidówskandynawskichzajmującychznacznączęść
PółwyspuSkandynawskiegoiodseparowaneodnichfragmentystrukturfałdowych
archipelaguSvalbardiWyspyNiedźwiedziejorazkaledonidówbrytyjskichobej-
mującychgóryWyspBrytyjskich.
StrukturykaledońskieEuropynależą(wrazzkaledonidamiAmerykiPółnocnej)
dojednegopotężnegoorogenu,któregopowstaniewiązałosięzkolizjąBaltiki
iLaurencjiorazlikwidacjąOceanuJapetus(wśrodkowymdewonie).Wmomencie
powstaniakaledonidystanowiłyrodzajszwukontynentalnegospajającegoodrębne
wcześniejlądy.Osadybudującegórotwórtogłównieskałyokruchowe(występują
pośródnichm.in.tillity19wiązanezpóźnoprekambryjskimzlodowaceniemBaltiki
18Aulakogen–bruzdatektoniczno-sedymentacyjnanaplatformiekontynentalnej,której
wfundamencieplatformyodpowiadawielki,zwyklenieczynnygeologicznierówtektoniczny.
Aulakogenymożnatraktowaćjakonieaktywną,kopalnąformęryftu(W
.Jaroszewski,L.Marks,
A.Radomski,op.cit.).
19Tillity,tozlityfikowane,niekiedyzmetamorfizowanemorenypolodowcowewpostaci
skonsolidowanejgliny,powstałezwykleprzedczwartorzędem.Istotneznaczeniestratygraficzne
majątillitypowstałewokresachwielkichzlodowaceńwneoproterozoiku(zlodowaceniaokresu
kriogenuiediakaru)ipaleoproterozoiku(zlodowaceniehurońskie).
29
