Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
edukacji,pracy,samostanowienia,publicznejwypowiedziipublicznegozrzeszania
się.Wszystkieteprawawprzypadkupolskichobywatelidopoczątkuxxwiekupo-
siadaliwyłączniemężczyźni11.Polkibyłyichpozbawione.Zdobywałyjekolejnood
drugiejpołowyxixwiekudo1918roku.Ztychpowodówkobieta,którejimięzapi-
sałosięnakartachtzw.bezprzymiotnikoworozumianejhistorii,historiigłównego
nurtu,musiałaporzucićczyprzekroczyćrolęspołecznieikulturowokojarzonązobo-
wiązkamikobiecejkobiety.Musiałastracićnadanąjejiznaturalizowanąpłećkultu-
rowąorazwkroczyćwprzestrzeńpojmowanąjakozuniwersalizowana.Wprzestrzeń,
wktórejnieodróżniałasięodmęskiegowzoru,więcwprzestrzeńmęskocentryczną.
Tylkocytująciperformującgestyprzynależnemęskości,mogłazostaćopisanaprzy
pomocywymienionychwyżejkategoriiczynu,zasługi,bohaterstwa.Toprzypadkiko-
biet-władczyń,kobiet-królowych,kobiet-rycerzy.
Wtymmiejscuzapytaćnależyrazjeszcze:Kimmogłabyćpolskabohaterkaxix
wieku?Ktomógłzostaćxix-wiecznąbohaterką?Zanimudzielimyodpowiedzinato
pytanie,chcącdoprowadzićdozmiany,powinniśmyedytowaćformęowegopytania.
Zdanie»Ktomógłzostaćbohaterką?«powinnazastąpićforma:»Któramogłazostać
bohaterką?«.Dopierowtedypytanienaprowadzinasnawłaściwetory.Popierwsze
dobitniezaakcentujepłećpodmiotu,októrypytamy.Podrugieujawniróżnicemię-
dzyobrazembohateraibohaterki,więcwskażepotencjałinnych,dotądukrytych
wkądzielinarracji.
Próbyodpowiedzinapowyższepytaniawpłynąnakształtrefleksjiobejmującejdwa
schematydotychczasowegomyśleniaoroliibohaterstwiePolek.Popierwszemamy
szansęzastanowićsięnadtym,jakmożemy(prze)wartościowaćdotądstereotypowo
postrzeganespołecznerolekobiet.Podrugiezastanowimysiętakżenadnieesencjo-
nalnymiczyzdenaturalizowanymiwzoramikobiecościnaszychprzodkiń.
Wpierwszymwypadkuzauważymy,żeahistorycznaocenadziałańpostrzeganych
dziśjakopoślednie,nierewolucyjne,zachowawcze,stereotypoweczyniezasługujące
nazapiswpamięcispołecznej,wspólnotowejczyinstytucjonalnej,jestwynikiemod-
rzucenialekturyhistorycznej(sic!),któraobejmujeznajomośćkontekstówpolitycz-
nych,społecznych,obywatelskich,rodzinnych,edukacyjnychiwyznaniowych,wja-
kichprzyszłofunkcjonowaćPolkomwxixinapoczątkuxxwieku.Tylkoznajomość
nakazówizakazów,zarównomoralnychjakipolitycznych,wytyczypolaigranice
11
Powyższezdaniemacharakterupraszczający.ÓwsądkomplikująodwołaniadoteoriiR.W.Con-
nellorazrozpoznańpolskichbadaczyibadaczek.Wykorzystującpraktykęlekturypostkolonial-
nejipostzależnościowej,możnapostawićhipotezę,żexix-wiecznypolskimężczyznamoże
jednocześniezostaćwpisanywparadygmatmęskościhegemonicznej,męskościpodporząd-
kowanejnarodowoi/bądźpolitycznieimęskościsprzymierzonej.Por.M.Duda,Emancypan-
ciiemancypatorzy…Spójrzrównież:Formymęskości2,red.A.Dziadek,Warszawa2018.
WPROWADZENIEs23
