Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
społecznelegitymizowanebyłyprzezodwołaniadonaturyoraztranscendencji.Na-
turapojmowanabyłazresztąjakopowołanaprzezsiłęwyższą.Wtensposóbmożna
mówićojednej,transcendentnejsankcjitłumaczącejistniejącyukładsiłspołecznych.
Porządeknaturalny,nadnaturalny,tradycyjnyinormatywnytraktowanebyłyłącznie.
Konkurencyjnesystemypojęciowe,któreistniejącyopresyjnyukładkonceptualizo-
waływinnysposób,nieznajdowałydostatecznegopoparciaspołecznegodomomen-
tu,wktórymideedemokratyzacjirozdzieliływymienioneukładynatury,transcen-
dencji,tradycjiinorm.
Nowoczesnośćprzyniosłaosłabieniealbounieważnienieróżnicy,adalej-rezygna-
cjęzodniesieńdokategoriinadnaturalnych.Działaniepolityczneopierałosięnaka-
tegoriiuniwersalności.Procesuniwersalnegoupodmiotowieniaobjąłkolejnychoby-
wateliiobywatelki,bezwzględunakategorie,któredotychczasstawałysiępodstawą
różnicowaniaichsytuacjipolitycznejispołecznej.Wmodeludemokratycznymza-
kresspołecznychpowinnościzastąpionyzostałprzezzbiórprawjednostki,akolek-
tywność-przezindywidualnośćiniezależność.Samązaśporządkującąspołeczne
stosunkiideęuniwersalizacjiopisaćmożnajakozałożenietranscendentne37.Jako
takaniemacharakterupolitycznego,leczetyczny.
Lekturapismwiększościemancypantówwyznaczaperspektywęinnąniżuniwer-
salistyczna.Możnazałożyć,żesądysprzymierzeńcówemancypacjikobietwynikały
zideiklasycznegoliberalizmu,jednakargumentacjazawartawtychpismachodsyła
doinnegokonceptualizowaniaróżnicy,aniedojejzniesienia.
Dlaprzykładu,pismaPetrażyckiego,Kosztuskiego,Langego,DuninaiUrbananie
usuwająróżnicmiędzykobietamiimężczyznami.Ichargumentacjaprzedewszystkim
odnosisiędokategoriiuznaniadlakobiet,któredostatecznieprzysłużyłysięnaro-
dowiczyojczyźnie.Polazasługkobietimężczyzn,choćwrozumieniujednostkowym
mogąnasiebienachodzić(jednostkiwybitne,wyjątki),wrozumieniuspołecznym
ikulturowymzostająrozdzielone,uzupełniająsię.Wydajesię,żedlawymienionych
autorówkluczowastajesięformauznaniapolegającanazałożeniupełnejwzajemno-
ściikomplementarności.Byłobytouznaniewarunkowe.Jakotakiezastępujeono
formęwcześniejszegouznaniaopartegonarelacjihierarchicznej.Takpojęteprzesu-
nięciereformujezałożeniapatriarchatu.Podległośćkobietwzględemmężczyznzo-
stajezmienionanapodległośćkobiet(imężczyzn)względempaństwainarodu,na
podległość,albozobowiązania,obywatelekiobywateli.Wtymkontekściekategorię
uznaniamożnapostrzegaćjakowypadkowążyciawspólnotowegooraz(przyszłej)
wolnościindywidualnej.Jakokategoriębliższąwzajemności,aniehierarchicznej
podległości.Uznanieobejmietuodrębnośćiróżnice,anieto,couniwersalnieludzkie.
37Por.M.Kowalska,Demokracjawkolekrytyki,Białystok2005.
WPROWADZENIEs37
