Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.UtowarowienieiDstalowaklatka”
metodycznośćisurowośćżyciaopartanaautonomiiwłasnegoja,którastanowi
rodzajwskaźnikaisposóbupewnieniasięcodowłasnegozbawienia.Religiazatem
jakozbiórwartościikryjącesięzanimiideesąnatylewpływowe,żerodząna-
stępstwaspołecznewłaśniewpostaciwspomnianychdziałańceloworacjonalnych,
etykizawodu-powołania,ascezyżycia,awdalszejkonsekwencjiwyodrębnienie
sięsamodzielnychkulturowychsferwartościorazwykształceniasiępodsystemów
działaniaracjonalnegozewzględunacel.Jesttorezultatodczarowywaniaświata
nagrunciereligijnym,któremamiejscewkażdejreligii,alewpełnidokonałosię
jedyniewzachodnimkręgucywilizacyjnymiumożliwiłopowstanieświadomości
zawierającejnowoczesnerozumienieświata.Drogaracjonalizacjiprzebiegaodracjo-
nalizacjidziałań,główniewobszarzegospodarkiibiurokracjipaństwowej,później
wcielanajestwsferzewyobrażeńmoralnychiprawnych,coskutkujepowstaniem
idominacjąprawastanowionego.Dokonującasięwtensposóbinstytucjonalizacja
działaniaracjonalnegozewzględunacelrozprzestrzeniagonacałespołeczeństwo.
Wtymkontekścienależydodać,żeswegorodzajudopełnieniemracjonalizacji
wwymiarzespołecznym,kulturowymiosobowościowymjestrównieżtawwy-
miarzepolitycznym.Jejuosobieniemjestoczywiścielegalny(biurokratyczny)typ
panowania.WjegokontekścieWeberrozważawzajemnerelacjepomiędzybiuro-
kracjąademokratyzacjąidemokracją.Jegouwaginatentematmożemystreścić
wkilkupunktach.Popierwszedemokratyzacjatworzydogodnewarunkidoroz-
wojubiurokracji,ponieważzapewniadostępdofunkcjiurzędniczychniezależnie
oddeterminantówekonomicznychispołecznych(klasowych).Podrugiepociąga
tozasobąotwartośćsystemuurzędniczegoidostępnośćdourzędów.Potrzecie
wprowadzakadencyjnośćsprawowaniaurzędówiograniczawładzęurzędników
prawem.Poczwarterywalizacjapolitycznapomiędzypartiamipolitycznymiwra-
machsystemudemokratycznegoistotniestymulujerozwójbiurokracji.Popiąte
roszczeniaobywateliwobecpaństwapobudzająjedoichzaspokajania,awkon-
sekwencjidorozbudowywaniaaparatubiurokratycznego,któryrealizujepolitykę
państwa.Poszóstedemokracjapobudzarozwójbiurokracji,alepełniteżfunkcję
kontrolnąiograniczającąaparatbiurokratyczny.
Możemyzatemustalićmiędzynimiobustronnązależność,polegającąnanie-
uchronnościistnieniairozwojubiurokracjidlamasowejdemokracji,któratworzy
dlaniejprzyjazneśrodowisko,stającsięefektywnymsposobemzarządzaniamasami.
JakmówiWeber,D«biurokratyzacja»jesttymswoistymśrodkiem,któryumoż-
liwiaprzekształcenie«działaniawspólnotowego»wracjonalnieuporządkowane
«działaniestowarzyszone».Dlategojakoinstrument«stowarzyszenia»stosunków
panowaniabyłaonaijestnadaljednymznajdonioślejszychśrodkówwładzydla
tego,ktodysponujeaparatembiurokratycznym”(2002,s.715–716).
Wydajesięjednak,żewkontekściepanowanialegalnego,biurokracjiipowstania
nowoczesnegopaństwakluczowąrolęodegrałozracjonalizowanieprawa.Zarówno
wsensieformalnym,jakimaterialnym.Cooznaczawpierwszymprzypadku
33
