Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.POCZĄTKISZTUKPLASTYCZNYCH
31
„Później,gdynastąpiłazmianawżyciuludzkim,losachinaturze,poniechanorze-
czyzbędnych,zdjętozłoteozdobyzgłówiporzuconomiękkiepurpuroweszaty,
ostrzyżonodługiewłosy,zdjętokoturny,bosłusznieprzyzwyczajanosiędotego,by
chlubićsięprostotąiwrzeczachprostychwidziećnajwiększąozdobę,wspaniałość
iblask.Takżeimowazmieniłaswąpostać,prozaoddzieliłaprawdęodmitu”.
Możerzeczywiścieistniałakiedyśpora,gdypoezja,muzykaitaniecbyły„co-
dziennąformąwyrazu”imożewporzetejtesztukisiępoczęły.Aleporatajużsię
kończyła,gdypoczynałasięteoriapoezji,muzyki,tańca,gdyzaczynałasięstaro-
żytnaestetyka.
3.POCZĄTKISZTUKPLASTYCZNYCH
WświadomościGrekówarchitektura,rzeźba,malarstwo—bliskiemiędzy
sobą—byłynatomiastbardzodalekieodpoezji,muzyki,tańca.Miałyinnezada-
nia:wytwarzałyrzeczydooglądania,podczasgdytamtewyrażałyuczucia.Były
kontemplacyjne,jaktamte—ekspresyjne.Jednakżenależałydotegosamegonaro-
duiczasui—historykwidzi,żemimowszelkichdzielącychjeróżnic,miałyrów-
nieżcechywspólne,naktóresamigreccytwórcyniezwracaliuwagi.
1.A
RCHITEKTURA
.StuleciaodVIIIdoVIp.n.e.—tesame,którewydały
pierwsząwielkąpoezjęwGrecji—wytworzyłyrównieżwielkąjejarchitekturę.
Onateż,jakpoezjaHomera,doszłaprędkododoskonałości;dotakiej,żejeszcze
podwóchipółtysiącachlatarchitekcinowożytni,wyrzekającsięwszystkichpóź-
niejwytworzonychform,chcielipowrócićdotych,jakiewarchaicznymokresie
posiadałaGrecja.Więcci,cowGrecjipierwsizastanawialisięnadsztukąipięknem,
mielijużprzedoczamidoskonałąarchitekturę,taksamojakdoskonałąpoezję.
ArchitekturaGrekówzaczerpnęłapewneskładnikizzewnątrz,zwłaszcza
zEgiptu(jakkolumnyikolumnady),aletakżezPółnocy(jakdwuspadkowydach
świątyń).Jednakżewcałościbyłatworemoryginalnymijednolitym.Oderwawszy
sięwpewnymmomencieodobcychwpływówrozwijałasięjużwyłączniewedług
własnejlogiki—iGrecymielipatrzećnaniąjakonawłasnedzieło.
Łatwoteżmoglimiećpoczucie,żejestwolnymichtworem,żestworzyliją
niekrępowaninawetwymaganiamitechnikiitworzywa,żetoraczejonikierowali
techniką,niżtechnikanimi.Wypracowalisobietakątechnikę,jakadlaichcelów
byłapotrzebna.Przedewszystkimopanowalitechnicznieobróbkękamienia;od
drzewaimiękkiegowapienia,jakichużywalipierwotnie,jużwVIw.przeszlidoka-
mieniszlachetnych,domarmuru.Jużwcześniemoglipodejmowaćdziełanajwięk-
